Του Δημήτρη Μάρδα*
Μήπως αποτελεί κώλυμα για τους σοβαρούς διεθνείς επενδυτές που σκέπτονται να έρθουν στη χώρα μας ο τρόπος λειτουργίας της Ελληνικής Δικαιοσύνης, όπως και η θέση της Ελλάδας στην κλίμακα της παγκόσμιας διαφθοράς;
Ζυγίζει άραγε περισσότερο στο μυαλό των επενδυτών η άποψη του FBI για τη θέση της χώρας μας στον φάκελο διαφθοράς της Novartis ή η κατά τον νόμο δίωξη της κας Τουλουπάκη; Να σημειώσουμε ότι η Novartis συμφώνησε να πληρώσει στο αμερικανικό δημόσιο 340 εκατομμύρια ευρώ εκ των οποίων τα 310 αφορούν τις business διαφθοράς που έκανε στην Ελλάδα. Μια πολύκροτη υπόθεση που έχει πάρει όμως άλλη τροπή στην Ελλάδα, μην απαντώντας έτσι στην θέση του FBI!
Πώς αξιολογείται η Ελληνική Δικαιοσύνη στα μάτια των πολιτών; Η διαφορετικά, πώς βαθμολογείται η Ελληνική Δικαιοσύνη σε σύγκριση με άλλες χώρες του ΟΗΕ και ποια θέση κατέχει; Το Global Competitive Report του 2019 δίνει μια πρώτη εικόνα σ’ ό,τι αφορά στην Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Η χώρα μας κατατάσσεται στην 83η θέση σε σύνολο 141 χωρών στο θέμα αυτό, επάνω από το Μπουρούντι και κάτω από το Μαλαούι (78η θέση) την Τανζανία (75η θέση) και την Γουιάνα (79η θέση).
Παρεμβάσεις της κάθε μορφής εξουσίας, του πανίσχυρου πολιτικοοικονομικού κατεστημένου και όχι απαραίτητα μόνο μελών μιας κυβέρνησης, χαρίζουν αυτήν την περίοπτη θέση που μας διακρίνει διαχρονικά, χωρίς ιδιαίτερες τάσεις βελτίωσης εδώ και μια δεκαετία.
Βέβαια ξεπερνάμε την Τουρκία, η οποία καταλαμβάνει την 140η θέση! Η… ανεξάρτητη και… χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις απόφαση της Δικαιοσύνης της γειτονικής χώρας για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος –επιθυμία του Ερτογκάν από την εποχή που ήταν δήμαρχός της Κωνσταντινούπολης– είναι ένα στοιχείο που επιβεβαιώνει την ανωτέρω βαθμολογία.
Ως προς την Αποδοτικότητα του Νομικού Πλαισίου αναφορικά με την Ρύθμιση των Διαφορών, σύμφωνα με το Global Competitive Report, η Ελληνική Δικαιοσύνη καταλαμβάνει την… τιμητική 131η θέση. (βλ. για τα ανωτέρω στις σελίδες 246-249 στο Global Competitive Report – 2019).
Συμπληρωματικά τέλος, σημειώνεται ότι σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας, είμαστε η 60η πιο διεφθαρμένη χώρα του πλανήτη. Υπενθυμίζεται ότι το 2012, εν μέσω κρίσης και του διαβόητου μηχανισμού της «Διαύγειας», κατείχαμε την 94η θέση ρεκόρ!
Κύρια ερωτήματα που εύλογα τίθενται είναι τα εξής: Δικαιολογούν την παραπάνω βαθμολογία τα όσα συμβαίνουν στη χώρα μας αναφορικά με το καθεστώς ατιμωρησίας σε κραυγαλέες υποθέσεις διαφθοράς, ή σε άλλες επωνύμων πολιτών με δεσμούς εξουσίας που χρονίζουν ή παραγράφονται; Επίσης, στο πλαίσιο δημιουργίας φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος οι ξένοι επενδυτές μπορούν να νιώθουν ασφαλείς από την λειτουργία του κράτους και της Ελληνικής Δικαιοσύνης, σύμφωνα με τα ανωτέρω; Η απάντηση δική σας!.
Πρωτεύοντα ρόλο στη δημιουργία του κατάλληλου-αποτελεσματικού νομικού πλαισίου χωρίς «ίχνη διαπλοκής» και στο οποίο οφείλει να κινείται η Δικαιοσύνη παίζει η Βουλή και η εκάστοτε Κυβέρνηση με τις πρωτοβουλίες-εισηγήσεις προς ψήφιση νόμων.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα συστήματος διαπλοκής που μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσα στο τρίγωνο Κυβέρνηση-παρανομία-Δικαιοσύνη, με δυνατότητα ευνοϊκών ρυθμίσεων για τη δεύτερη κορυφή του τριγώνου, δίνεται από τον Νόμο 4139/2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών…» και τον Νόμο 3054/2002 περί «Οργάνωσης της αγοράς πετρελαιοειδών…».
Αναλυτικότερα, τα όρια των ποινών (προστίμων) που ορίζονται από τους προαναφερθέντες νόμους, χωρίς αντικειμενικά-ποσοτικά κριτήρια, παρέχουν την άνεση σε κάθε υπουργό να παρεμβαίνει και σε κάθε δικαστή να δείχνει μια κατά περίπτωση επιείκεια. Επίσης, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου μπορούν να ενισχυθούν συστήματα δοσοληψιών ανάμεσα σε κατηγορούμενο και ελεγκτικό μηχανισμό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα καλλιέργειας μιας τέτοιας μορφής συναλλαγής δίνεται από την παράγραφο 1 του Άρθρου 26 του Νόμου 4139/13 σύμφωνα με το οποίο, ο Διευθυντής του ΣΔΟΕ και μόνον αυτός, μπορεί να επιβάλλει πρόστιμο από 100 χιλιάδες ευρώ έως σε 1 εκατομμύριο ευρώ σε νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται σε σχετικά με τα ναρκωτικά εγκλήματα. Με τι κριτήρια επιλέγεται άραγε η επιβολή του όποιου προστίμου, που ορίζεται από τα παραπάνω όρια; Με καθαρά υποκειμενικά φυσικά, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει με σαφήνεια διαφορετικά.
Η νομοθετική εξουσία είναι αυτή που συμβάλλει στη βελτίωση του βαθμού αποδοτικότητας της Δικαιοσύνης με τις κατάλληλές «σφικτές» ρυθμίσεις, που περιορίζουν χρόνους επίλυσης διαφορών, την αυθαιρεσία, τη διαπλοκή και διορθώνουν τις όποιες στρεβλώσεις. Μόνο έτσι θα αλλάξει το προφίλ της χώρας στη Δικαιοσύνη και κάθε ευσυνείδητος δικαστικός θα μπορεί να κάνει τη δουλειά του όπως πρέπει.
*Δημήτρης Μάρδας
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
π. Αν. Υπουργός Οικονομικών
