Πριν από 76 χρόνια στην Ευρώπη, αυτή την εποχή, και συγκεκριμένα από το καλοκαίρι του 1944, οι Γερμανοί υπό την πίεση των συμμάχων αρχίζουν να συμπτύσσονται και να υποχωρούν σε όλα τα μεγάλα μέτωπα. Οι Σοβιετικοί απωθούν τους Γερμανούς από όλες σχεδόν τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης τις οποίες και μετατρέπουν -είτε αυτές το θέλουν είτε αυτές δεν το θέλουν- «με δημοκρατικές διαδικασίες» σε Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες Σοβιετικού τύπου. Οι Αγγλο-Αμερικανοί στο νότιο μέτωπο απελευθερώνουν την Ιταλία φθάνοντας στα σύνορα Ελβετίας-Αυστρίας. Με την απόβαση στη Νορμανδία έχει επιτευχθεί ασφαλές προγεφύρωμα μέσω του οποίου αποβιβάζονται στη Γαλλία μεγάλες δυνάμεις Αγγλο-Αμερικανών και Γάλλων νικώντας συνεχώς τους Γερμανούς Ναζί και στη συνέχεια υποχρεώνοντάς τους σε απελπισμένη άμυνα μέσα στην ίδια τους τη χώρα καθώς και στην Αυστρία.
Οι Γερμανοί, υπό την πίεση αυτή, υποχωρούν και αποσύρουν σταδιακά όλες τις δυνάμεις τους από διάφορες κατακτημένες χώρες προκειμένου να τις μεταφέρουν στη Γερμανία για την άμυνα της πατρίδας τους. Στη Σοβιετική Ένωση αλλά και σ’ όλα τα μέτωπα οι Σύμμαχοι κυνηγούν τους Γερμανούς από πίσω. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να τους αποδεκατίσουν. Ανατινάζουν γέφυρες, καταστρέφουν υποδομές (δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια) προκειμένου να καθυστερήσουν τη Γερμανική πολεμική μηχανή, να την αδυνατήσουν και να την κάνουν ευάλωτη, τρωτή σε πάσης φύσεως επιθέσεις τους (αεροπορία, κομάντος, προγραμματισμένες επιθέσεις ανταρτικών ομάδων κλπ.).
Την 12η Οκτωβρίου του 1944, δηλαδή έξι περίπου μήνες πριν τη λήξη του β’ παγκοσμίου πολέμου, η Αθήνα είναι και πάλι ελεύθερη. Στις 18 επιστρέφει η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, στην οποία συμμετέχουν το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΠΕΕΑ και αναρτάται η Ελληνική Σημαία στην Ακρόπολη από τον Πρωθυπουργό,. Εχει στο μεταξύ προηγηθεί η Συνδιάσκεψη του Λιβάνου, τον Μάϊο του 1944, στην οποία συμμετείχαν όλα τα προπολεμικά κόμματα του κοινοβουλίου, προφανώς και το ΚΚΕ, αλλά και το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ (η λεγόμενη «Κυβέρνηση του Βουνού»), αποφασίζεται ο σχηματισμός της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με Πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στην Κυβέρνηση αυτή συμμετέχει και η άκρα Αριστερά (ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΠΕΕΑ) με έξη (6) υπουργούς, οι οποίοι θα γίνουν επτά (7) λίγο πριν τα Δεκεμβριανά. Από το ΚΚΕ συμμετέχουν οι Ζεύγος (Υπουργός Γεωργίας) και Πορφυρογένης (Υπουργός Εργασίας), δύο συμμετέχουν από το ΕΑΜ και δύο από την ΠΕΕΑ («Κυβέρνηση του Βουνού») στα οικονομικά Υπουργεία.
Όπως είναι ιστορικά βεβαιωμένο, η μόνη αντιστασιακή δύναμη που έχει απομείνει το καλοκαίρι του 1944 στην Ελλάδα είναι ο ΕΛΑΣ. Όλες τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, μικρές ή μεγαλύτερες, εκτός από τον ΕΔΕΣ που περιορίστηκε στην Ηπειρο, ο ΕΛΑΣ τις έχει ήδη αποδεκατίσει με τα όπλα κατά τη διάρκεια του αιματηρού Κατοχικού Εμφυλίου που άρχισε το Καλοκαίρι του 1943. Αυτόν τον εμφύλιο τον είχε επιδιώξει ο ΕΛΑΣ ώστε να είναι η μόνη δύναμη κατά τη στιγμή της αποχώρησης των Γερμανών κατακτητών, να είναι ο μόνος κυρίαρχος στη Χώρα, ώστε να καλύψει το κενό εξουσίας που θα δημιουργούνταν. Και ενώ οι κατακτητές ήταν ακόμη στην Ελλάδα, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με τρομοκρατικές μεθόδους και πρακτικές είχε δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα «Λαϊκής Δημοκρατίας» χρησιμοποιώντας την οργάνωση ΟΠΛΑ, την «Αυτοάμυνα» και την πολιτοφυλακή, χρησιμοποιώντας δηλαδή την ισχύ των όπλων και διαμορφώνοντας έτσι κλίμα τρόμου στο Λαό για την επικράτηση τους.. Κι όταν ήρθε η στιγμή που οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να φύγουν από τη Χώρα, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αντί να κυνηγάει τον ευάλωτο αποχωρούντα κατακτητή και μάλιστα με αναμενόμενο κόστος που θα ήταν πολύ μικρότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη περίοδο της Κατοχής, αδρανεί.
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της συντεταγμένης αποχώρησης των κατακτητών σε ανθρώπους, βαρύ πολεμικό εξοπλισμό (πολυβόλα, τανκς, αυτοκίνητα κλπ) μεταφέρεται με τον σιδηρόδρομο. Όμως το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την τιμωρία των κατακτητών στην πιο ευάλωτη στιγμή τους. Ούτε για το ότι οι όποιες καταστροφές και καθυστερήσεις στους υποχωρούντες Γερμανούς θα βοηθούσαν όλα τα μέτωπα των Συμμάχων. Εξάλλου, όπως είχε πει ο τότε Πολιτικός Σύμβουλος του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετέπειτα μέχρι τον θάνατό του Ακαδημαϊκός Κων/νος Δεσποτόπουλος: «Τί όφελος θα είχαν οι Έλληνες με το να παρενοχλούν και να καθυστερούν τον εχθρό, από τον οποίο ανυπομονούσαν τόσο πολύ να απαλλαγούν, όσο θα ανυπομονούσε τότε και εκείνος να φύγει;»!!!. Μα απλώς να εκδικηθούν τα τόσα δεινά που υπέβαλαν οι κατακτητές επί τέσσερα χρόνια στην Ελλάδα και στον Λαό της. για λογαριασμό των οποίων δημιουργήθηκε ο ΕΛΑΣ, όπως, τουλάχιστον, έλεγε ο ίδιος..
Και αντί να κυνηγούν τους υποχωρούντες Γερμανούς, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αδρανεί. Για παράδειγμα, στη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών – Θεσσαλονίκης – Ευρώπης που διασχίζει την Πιερία για 80 περίπου χλμ, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ-Πιερίας βλέπουν από μακριά τους Γερμανούς κατά χιλιάδες πάνω στα βαγόνια, να περνούν την Πιερία ανενόχλητοι με ασφάλεια, βεβαιώνονται οτι και οι τελευταίοι στρατιώτες τους από τη Φρουρά Κατερίνης εγκαταλείπουν την πόλη και …τότε, και μόνο τότε, στα σίγουρα, «δύο ώρες μετά» ο «εφεδρικός ΕΛΑΣ» κατεβαίνει από τα Πιέρια και καταλαμβάνει(!!) την πόλη. «Απελευθερώνουν», όπως λέει ο κομμουνιστής κ. Σαλπιστής στο βιβλίο του «ΚΑΤΕΡΙΝΗ 1941-1945: Μέρες Κατοχής, Aντίστασης, Δημιουργίας» την εγκαταλελειμμένη, κατά τα άλλα, πόλη της Κατερίνης από τους άρον-άρον αλλά ασφαλώς αποχωρήσαντες Γερμανούς.
Οι Γερμανοί, όπως αναφέρει ο Κανταρτζής, αφού κατέστρεψαν με δυναμίτη «…τις εγκαταστάσεις τους στο αεροδρόμιο, που είχαν στο Κολουκούρι (Σ.Σ. ακριβώς απέναντι από το Lidl) και σε άλλα σημεία της περιοχής…έκαψαν τους φακέλους…» και ανενόχλητοι…εγκατέλειψαν στις 23 και 24 Οκτωβρίου την Κατερίνη. Στην πόλη κυκλοφορούσαν πολλές φήμες για ναρκοθέτηση από τους Γερμανούς του σιδηροδρομικού Σταθμού, του εργοστασίου εμποτισμού ξύλου για τις ανάγκες του ΣΕΚ, σημερινού ΟΣΕ, το εργοστάσιο παραγωγής Ηλεκτρισμού που βρισκόταν στο κέντρο της πόλης, στην οδό Βάρναλη 4, και πυροδότησή της για να τα ανατινάξουν. Ολοι οι παράγοντες της πόλης, βουλευτές, Δεσπότης, Δήμαρχος, οι Διευθυντές των δύο εργοστασίων Κοκκίνης και Βέρνερ, ήταν σε συναγερμό και από κοινού ήλθαν σε επαφή με τούς Γερμανούς οι οποίοι πείσθηκαν τελικά να μην κάνουν πράξη τις απειλές τους (ΔΑΡΙΒΑΣ, 2005). Εγινε γνωστό ότι το κύριο επιχείρημα για να αποτραπεί το κακό αυτό ήταν ότι τα δύο αυτά εργοστάσια είχαν κατασκευαστεί από τους Γερμανούς διέθεταν γερμανικής τεχνολογίας μηχανήματα, και βέβαια χρησιμοποιούνταν κατά βάση για ειρηνικούς σκοπούς. Στις 25 Οκτωβρίου η Κατερίνη είναι ελεύθερη, «Ο λαός ασυγκράτητος από χαρά και ενθουσιασμό…πλημμύρισε τους δρόμους ανταλλάζοντας τον χαιρετισμό «Χριστός Ανέστη», «Καλή Ανάσταση» και «Καλή λευτεριά» (ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ, 1982; Αριθ. 16, σελ. 1445). Ο κόσμος ο απλός χαίρεται το χαρμόσυνο γεγονός αλλά τον διακατέχουν ανάμεικτα συναισθήματα. Χαίρεται που ξαναείναι ελεύθερος από τον ξένο δυνάστη. Όμως φοβάται από αυτά που βλέπει και ακούει γύρω του…
Και για να δώσουν έναν τόνο και κλίμα χαράς στην «απελευθέρωση» που «πέτυχαν», το ΚΚΕ/ΕΑΜ αρχίζουν οι «γιορταστικές εκδηλώσεις» που ήδη είχαν, όπως φαίνεται από περιγραφή του Ν. Σαλπιστή, προσχεδιαστεί από καιρό και όπως αναφέρει και ο Κανταρτζής «…το πρόγραμμα για τις ομιλίες ήταν καταστρωμένο στο βουνό από την Επαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ,…». Το επιτελείο της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ περνάει από «τρίδυμη αψίδα», που κατασκευάστηκε ακριβώς για το σκοπό αυτό, γίνεται δοξολογία στην Εκκλησία της Θείας Ανάληψης και στην πλατεία πραγματοποιούνται ομιλίες του καπετάνιου του 50ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, του Γραμματέα του ΕΑΜ, του αντιπροσώπου της ΕΠΟΝ και του Διοικητή της Πολιτοφυλακής. Στην παρέλαση «..που διήρκησε 45 λεπτά συμμετείχε ο ΕΛΑΣ, οι ανάπηροι, τα σωματεία, οι συνεταιρισμοί, οι πολιτικές οργανώσεις κ.α..» και βέβαια δεν μπορούσαν να λείψουν και Ρώσοι Αντάρτες που υπήρχαν, όπως αναφέρει ο κ. Σαλπιστής, στο 50ο «Σύνταγμα του ΕΛΑΣ-Πιερίας» που τραγουδούσαν. Τί άλλο; Επαναστατικά τραγούδια, προφανώς από την πατρίδα της Επανάστασης …τη Σοβιετική Ένωση.
Σχεδόν ταυτόχρονα αρχίζουν μεθοδικά – και χωρίς να κρύβονται «επίσημα» θα λέγαμε- την εγκατάσταση της δικής τους εξουσίας, της ΕΑΜικής.. Ο εφεδρικός ΕΛΑΣ παίρνει θέση, η ΕΠΟΝ προετοιμάζει πολιτιστικές εκδηλώσεις της, εγκαθίστανται όλες οι εξουσίες: η «Εθνική Πολιτοφυλακή», η ΕΑΜική Αστυνομία, για την αποκατάσταση της τάξης όπως ισχυρίζονται και «..για να αποφευχθούν πράξεις αυτοδικίας από το λαό..». Εγκαθίσταται το ΕΑΜ, η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) – τί να χρειάζονται όμως άραγε οι αντάρτες τώρα που έφυγαν οι Γερμανοί και αφού με τη Συμφωνία της Καζέρτας δέχθηκαν το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ την υπαγωγή του ΕΛΑΣ στις Εθνικές Ένοπλες Δυνάμεις υπό τον Βρετανό Στρατηγό Σκόμπυ; Και βέβαια για όλες αυτές τις εξουσίες «επιτάσσουν» τα καλλίτερα κτίρια στο κέντρο της Κατερίνης για να τα κάνουν τις έδρες τους όπως αναφέρει ο Πασχάλης Δαρίβας στο βιβλίο του Μαρτυρίες με τίτλο «Εικόνες Ζωής». Το ίδιο ακριβώς έκαναν και οι Γερμανοί όταν πάτησαν τη Πόλη μας. Ήθελαν να δείξουν ότι ήρθαν για να μείνουν, ότι είναι η Εξουσία.
Τέτοιες συγκινητικές στιγμές δεν τελειώνουν παρά με «δημοκρατικές» εκλογές δια «βοής». Έτσι, δια βοής, χωρίς περιττές διαδικασίες και σίγουρα «ομοφώνως» αφού φαίνεται πως είχαν φροντίσει να είναι συγκεκριμένοι οι παρόντες, εκλέγεται «δημοκρατικά», για παράδειγμα, ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο της Κατερίνης. Εξάλλου όπως λέει και ο κ. Σαλπιστής στην συγκινητική του περιγραφή της «εκλογής» αυτής, σημασία δεν έχει η ποσότητα αλλά η ποιότητα που διέθετε το πλήθος εκείνο που είχε «θέληση με ειδικό βάρος» που «γεννήθηκε», «ανδρώθηκε» στο «καμίνι του αγώνα» και «σφυρηλατήθηκε» στο «αμόνι της λαϊκής πάλης»… «Ουκ εν τω πολλώ το Εύ» όπως έλεγαν και οι Αρχαίοι Έλληνες…
Τέτοιες εκδηλώσεις δεν έγιναν μόνον στην Κατερίνη. Πραγματοποιήθηκαν σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Μακεδονία καθώς στην Στερεά Ελλάδα και, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο είχαν ήδη αποβιβαστεί, λίγες ημέρες πριν από την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα (12 Οκτωβρίου 1944) Βρετανικές συμμαχικές μονάδες και κλιμάκιο της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον Παν. Κανελλόπουλο. Σε όλες τις πρωτεύουσες των νομών της Μακεδονίας (π.χ. Θεσσαλονίκη, Κοζάνη, Βέροια, Έδεσσα κλπ.), πλην των νομών της Ανατολικής Μακεδονίας όπου οι κατακτητές ήταν οι Βούλγαροι που παρέμεναν στις θέσεις τους, οι εκδηλώσεις ήταν οι ίδιες, πανομοιότυπες, κεντρικά αποφασισμένες και οργανωμένες, και έχοντας εξασφαλίσει οι οργανωτές ότι οι Γερμανοί θα είναι αμέτοχοι…θα είχαν φύγει.
Στόχος όλων αυτών ήταν η εγκατάσταση της αποκλειστικά δικής τους εξουσίας. Της «πραγματικής», γιατί ούτως ή άλλως το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, όπως προαναφέραμε, συμμετείχε και στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, με έξη (6) υπουργούς και μάλιστα στα πιο «λαϊκά» Υπουργεία, που καθόριζαν την οικονομική, την κοινωνική και παραγωγική προοπτική της χώρας. Προς τί λοιπόν η δημιουργία δεύτερης εξουσίας με δικούς της «λαϊκούς» θεσμούς; Η διά βοής επιλογή και εγκατάσταση Δημάρχων, Νομαρχών κλπ.; Προς τί η διατήρηση κομματικού στρατού αφού ο κατακτητής έφυγε και το ΚΚΕ είχε συμφωνήσει υπογράφοντας τη «Συμφωνία του Λιβάνου» για την κατάργηση όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, τον αφοπλισμό των ανταρτών και τη δημιουργία Εθνικού Στρατού και τη «Συμφωνία της Καζέρτας» για την υπαγωγή όλων των ένοπλων ομάδων (ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ…) στη Συμμαχική δύναμη υπό τον Στρατηγό Σκόμπυ; Προς τί η διατήρηση της «Επιμελητείας του Αντάρτη»; Γιατί λοιπόν έγιναν οι παρελάσεις, οι ομιλίες, οι εκκλησιασμοί; Προς τί λοιπόν όλα αυτά, αφού ο εχθρός είχε ήδη φύγει; Μήπως για το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν ήταν ακόμη Ελεύθερη η Ελλάδα αφού δεν είχαν επικρατήσει εκείνοι;
