Η Ευρώπη μπαίνει σε μια νέα εποχή. «Ζούμε στις πιο σημαντικές και επικίνδυνες εποχές», είπε πρόσφατα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσιάζοντας το σχέδιο ReArm Europe. Πίσω όμως από τα μεγάλα λόγια για «ευρωπαϊκή ασφάλεια» και «αμυντική αφύπνιση», αναδύεται ένα ερώτημα που δεν μπορούμε πια να αγνοούμε. Πρόκειται για θωράκιση της ηπείρου ή για μια συστηματική μεταφορά δημόσιου πλούτου προς τη βιομηχανία των όπλων;
Για χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως η Γερμανία, επέλεξαν μια πολιτική διπλής εξάρτησης. Από τη μία, ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και από την άλλη, οικονομική και στρατιωτική εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πολιτικές αυτές άνοιξαν ένα ρήγμα ανάμεσα στη Μόσχα και το Κίεβο, ενώ η εμμονή στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα ανατολικά της Ευρώπης όξυνε τις γεωπολιτικές εντάσεις. Η Ευρώπη δεν στάθηκε διαμεσολαβητής ειρήνης, αλλά παρατηρητής και στη συνέχεια συμμέτοχος στην κλιμάκωση, υιοθετώντας άκριτα τη γραμμή Ουάσιγκτον.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν προέκυψε ξαφνικά και όταν αυτός ξέσπασε η ΕΕ έδειξε ανεπάρκεια, σύγχυση και υποκρισία, ενώ κήρυττε την «αλληλεγγύη προς τον ουκρανικό λαό», την ίδια στιγμή έκλεινε τα μάτια στα συμφέροντα των πολεμικών βιομηχανιών που γιγαντώνονταν μέσα στις φλόγες της σύγκρουσης.
Η απάντηση της ΕΕ στις ρωσικές επιθέσεις δεν ήταν πολιτική ή διπλωματική, ήταν τιμωρητική.
Με μια σειρά οικονομικών αντιποίνων, απέκοψε την ήπειρο από φθηνή ενέργεια, προκαλώντας αλυσιδωτές αυξήσεις τιμών, πληθωρισμό και κρίση ανταγωνιστικότητας. Λανθασμένες κυρώσεις και αυτογκόλ της Ευρώπης
Η Ρωσία προσαρμόστηκε γρήγορα, ανακατευθύνοντας τις εξαγωγές της προς την Ασία. Η Ευρώπη όμως έμεινε με άδεια αποθέματα και γεμάτα εργοστάσια όπλων. Οι κυρώσεις που υποτίθεται πως θα έπλητταν το Κρεμλίνο έπληξαν τελικά τους Ευρωπαίους πολίτες και ειδικά τους πιο αδύναμους.
Έτσι, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός έγιναν το τίμημα μιας ανεπαρκούς και κοντόφθαλμης πολιτικής, που έβαλε την ιδεολογική επίδειξη πάνω από τη ρεαλιστική στρατηγική. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ανακοινώνεται το σχέδιο ReArm Europe και παρουσιάζεται ως «ευρωπαϊκή απάντηση» στη ρωσική απειλή. Η Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να αυξήσουν δραστικά τις δαπάνες τους σε άμυνα, υπολογίζοντας 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η Γερμανία ηγείται ξανά, όχι όμως με πρωτοβουλία ειρήνης, αλλά με πολεμικά κονδύλια και βιομηχανική πρωτοκαθεδρία.
Η κυβέρνηση Μερτς προωθεί την αγορά δεκάδων νέων F-35 και Eurofighter Typhoon, ενώ σύμφωνα με το Spiegel και το Stern εμπλέκεται στο σκάνδαλο Dronegate με καταγγελίες για σκηνοθετημένες επιθέσεις drones και συμβάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ με εταιρείες που απέτυχαν στις τεχνικές δοκιμές.
Όταν η άμυνα μετατρέπεται σε «επενδυτικό εργαλείο», τότε η πολιτική χάνει τον ηθικό της πυρήνα.
Η ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία θα μπορούσε να είναι ένα όραμα ελευθερίας και συλλογικής ευθύνης. Όμως στην πράξη, μετατρέπεται σε μηχανισμό πλουτισμού λίγων, σε ένα νέο business plan όπου οι εταιρείες όπλων βαφτίζονται «προστάτες της ειρήνης». Χωρίς ανεξάρτητους ελέγχους, χωρίς διαφάνεια, χωρίς λογοδοσία, η ΕΕ κινδυνεύει να γίνει διανομέας συμβολαίων και όχι υπερασπιστής αξιών. Η υποκρισία αυτή διαβρώνει την πίστη των πολιτών στην ίδια την ευρωπαϊκή ιδέα.
Η Ελλάδα, χώρα που έχει πληρώσει ακριβά τις εξοπλιστικές της επιλογές, δεν μπορεί να μένει αμέτοχη. Η «ευρωπαϊκή άμυνα» δεν πρέπει να γίνει πρόσχημα για νέες σπατάλες ούτε άλλοθι για την αναπαραγωγή εξαρτήσεων. Η πραγματική ασφάλεια κτίζεται με οικονομική ισορροπία, κοινωνική συνοχή και ειρηνική διπλωματία, όχι με περισσότερα όπλα. Η Ευρώπη βρίσκεται πράγματι μπροστά σε μια ιστορική καμπή. Αντί να οικοδομεί «τείχη ασφαλείας», οφείλει να οικοδομήσει γέφυρες εμπιστοσύνης.
Γιατί αν η ήπειρος επιλέξει να εξοπλιστεί αντί να στοχαστεί, τότε το μόνο που θα προστατεύσει θα είναι τα κέρδη των λίγων και όχι το μέλλον των πολλών.
Η ειρήνη δεν αγοράζεται με πυραύλους. Αγοράζεται με αλήθεια, λογοδοσία και θάρρος να πούμε «όχι» στην υποκρισία.
