Σε μια οικονομία οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών μπορούν πάντα να αλλάξουν. Κάποιες τιμές αυξάνονται, κάποιες άλλες μειώνονται. Ο πληθωρισμός εμφανίζεται όταν υπάρχει γενικευμένη αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, και όχι μόνο συγκεκριμένων πραγμάτων. Όταν έχουμε πληθωρισμό, τότε η αγοραστική αξία του νομίσματος μειώνεται. Αυτό σημαίνει ότι με 1 ευρώ σήμερα μπορούμε να αγοράζουμε λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες από εχθές.
Πως υπολογίζεται;
Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνονται από τα νοικοκυριά στη διάρκεια ενός έτους αντιπροσωπεύονται από ένα “καλάθι” ειδών. Το καλάθι αυτό περιέχει είδη καθημερινής χρήσης (π.χ. τρόφιμα, εφημερίδες και βενζίνη), διαρκή αγαθά (π.χ. είδη ένδυσης, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και πλυντήρια) και υπηρεσίες (π.χ. κομμωτήρια, ασφάλειες και ενοικιαζόμενες κατοικίες). Κάθε προϊόν έχει μια τιμή. Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού είναι η τιμή του συνολικού καλαθιού ένα συγκεκριμένο μήνα σε σύγκριση με την τιμή που είχε τον ίδιο μήνα ένα έτος νωρίτερα. Για παράδειγμα αν ο πληθωρισμός για ένα μήνα ειναι 2%, σημαίνει πως δαπανούμε 2% περισσότερα χρήματα για τα ίδια προϊόντα σε σχέση με τον ίδιο μήνα το προηγούμενο χρόνο.
Στην ευρωζώνη, ο πληθωρισμός των τιμών μετριέται με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (Εν.ΔΤΚ). Η επίδραση της μεταβολής μίας μόνο τιμής στον Εν.ΔΤΚ εξαρτάται από το πόσα χρήματα δαπανούν τα νοικοκυριά, κατά μέσο όρο, για κάθε προϊόν στο καλάθι ειδών. Το κάθε προϊόν έχει ένα συντελεστή στάθμισης ο οποίος αντανακλά τις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές τάσεις. Για παράδειγμα, o καφές έχει συντελεστή στάθμισης 0,4%. Επομένως, οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής του δεν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον συνολικό Εν.ΔΤΚ. Αντιθέτως, η βενζίνη (όπως και τα άλλα καύσιμα) έχει συντελεστή στάθμισης 4,6%, άρα ο αντίκτυπος που θα έχει η μεταβολή της τιμής της στον Εν.ΔΤΚ θα είναι περίπου δέκα φορές μεγαλύτερος από αυτόν του καφέ. O Εν.ΔΤΚ καταρτίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι τιμές του πληθωρισμού για κάθε χώρα της Ε.Ε. να είναι συγκρίσιμες
Πληθωρισμός στην Ελλάδα
Τον Ιανουάριο του 2022 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 5,5%, αυξημένος κατά 1 μονάδα σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2021. Το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (μ.ο. 5,6%). Το ποσοστό αυτό προέκυψε από αύξηση στις τιμές των προϊόντων που ανήκουν στην ομάδα “Διατροφή και μη αλκοολούχα” της τάξεως του 5,3%. Η μεγαλύτερη μεταβολή παρατηρείται στην ενέργεια, με τη συνολική αύξηση να φτάνει το 35,5%, μεγαλύτερη κατά 11 μονάδες από ότι στην Ε.Ε (24,6%). Στις μεταφορές η αύξηση είναι 7,4% (-2.7 μονάδες από τον Μ.Ο της Ε.Ε) και στη στέγαση 23,7% (+11,7 από τον Μ.Ο της Ε.Ε)
