Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com
Ολοκληρώθηκε στην Ουάσιγκτον η επετειακή και όχι μόνο Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ η οποία αποφάσισε την ακόμη μεγαλύτερη εμπλοκή της «Συμμαχίας» στον Πόλεμο της Ουκρανίας.
Το κύρια στοιχεία της απόφασης της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ είναι η συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής ενίσχυσης της Ουκρανίας εκ μέρους των χωρών του ΝΑΤΟ και η διακήρυξη ότι η νατοϊκή πορεία της Ουκρανίας «είναι ανεπίστρεπτη». Βέβαια παρά τα παχιά λόγια, ΗΠΑ και Γερμανία έβαλαν βέτο στην «πρόωρη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ» (www.kathimerini.gr 10/7/2024), μιας και παρά τους λεονταρισμούς δεν θέλουν να μπλέξουν σε άμεση πολεμική σύγκρουση με τη Ρωσία.
Το δεύτερο και πιο σημαντικό στοιχείο είναι η ιδιαίτερα σκληρή κριτική του ΝΑΤΟ κατά της Κίνας την οποία κατηγόρησε ότι δήθεν ενισχύει στρατιωτικά τη Ρωσία.
Και το κερασάκι στην τούρτα βέβαια είναι η άμεση δρομολόγηση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στον Ινδο-Ειρηνικό με το σχεδιασμό για τη δημιουργία του «ΝΑΤΟ της Ασίας» το οποίο θα συγκροτούν οι χώρες του AUKUS, ήτοι ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία (www.notismarias.gr 18/9/2021) καθώς και η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Νέα Ζηλανδία.
Κατά τα λοιπά οι ηγέτες του ΝΑΤΟ γιόρτασαν τα 75 χρόνια από την ίδρυσή του που έγινε στις 4 Απριλίου 1949 στην Ουάσιγκτον.
Η εν λόγω 75η επέτειος της ίδρυσης του ΝΑΤΟ αποτέλεσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανατρέξω στις Σημειώσεις των Πανεπιστημιακών μου Παραδόσεων για το ΝΑΤΟ καθώς επί χρόνια δίδασκα το μάθημα της θεσμικής συγκρότησης των διαφόρων διεθνών πολιτικών και στρατιωτικών οργανισμών.
Στο πλαίσιο αυτό παρατήρησα ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζαν και συνεχίζουν να παρουσιάζουν οι πολιτικές αντιδράσεις της εποχής εκείνης κατά της ίδρυσης του ΝΑΤΟ, προεξάρχουσας βεβαίως της τότε Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), η ηγεσία της οποίας με δηλώσεις στην εφημερίδα Πράβδα κατήγγειλε την ίδρυση του ΝΑΤΟ τονίζοντας: «Είναι η παράδοση αμερικανικών όπλων στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης που θα αποτελέσει τη βάση του Ατλαντικού Συμφώνου. Αυτό το νέο πρόγραμμα δανεισμού-μίσθωσης σε συνδυασμό με την έντονη προετοιμασία για έναν επιθετικό πόλεμο αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές επιδιώξεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής» (Le Populaire 5/5/1949, σελ.1).
Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω και της έντονης πολεμικής που άσκησε η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον κατά της Κίνας, είναι η στάση που τήρησε το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας και ο ηγέτης του Μάο Τσε Τουνγκ σε σχέση με την τότε ίδρυση του ΝΑΤΟ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τον Απρίλιο του 1949 οπότε και ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ δεν είχε καν ιδρυθεί η Λαϊκή Κίνα, γεγονός που συνέβη την 1η Οκτωβρίου 1949. Αντίθετα τότε μένονταν η σύγκρουση του Κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) του Μάο με τους εθνικιστές της Κουόμινταγκ του Τσιανγκ Κάι Σεκ. Τότε οι δυνάμεις του PLA είχαν κατατροπώσει τους εθνικιστές και είχαν φέρει σε δυσχερή θέση την εγκατεστημένη «στο Νανκίν» κυβέρνηση των εθνικιστών, η οποία είχε στείλει και αντιπροσωπία της στο Πεκίνο προκειμένου να διαπραγματευθεί με τον Μάο.
Μάλιστα στις 3 Απριλίου 1949 ο Μάο με ραδιοφωνικό του μήνυμα κάλεσε τον κινεζικό λαό να ανατρέψει την αντιδραστική κυβέρνηση των εθνικιστών της Κουόμιτανγκ (L‘Humanité 4/4/1949, σελ.2), ενώ παράλληλα επιδόθηκε και σχετικό τελεσίγραφο παράδοσης του Νανκίν καθώς σε διαφορετική περίπτωση ο PLA «απειλούσε να διαβεί τον ποταμό Γιαγκ Τσε» (Ελευθερία 7/4/1949, σελ.6).
Αν και ο Μάο ήταν απασχολημένος με την κατάληψη τουΝανκίν (σημερινή Ναντσίνγκ), εντούτοις με δήλωσή του στις 4 Απριλίου 1949 αναφερόμενος στην ίδρυση του ΝΑΤΟ τόνισε: «Το Σύμφωνο του Ατλαντικού είναι ένα επιθετικό Σύμφωνο. Στην περίπτωση που θα ξεσπούσε ένας νέος πόλεμος θα πολεμούσαμε στο πλευρό της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων κομμουνιστικών χωρών ενάντια στο ιμπεριαλιστικό μπλοκ» (Le Populaire 5/5/1949, σελ.1).
Επιπλέον την ίδια ημέρα σε ανακοίνωσή του το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ) διαμήνυσε: «Δεν θα κάνουμε πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ. Καταδικάζουμε το Σύμφωνο του Ατλαντικού και αντιτασσόμαστε στην πιθανή σύναψη ενός Συμφώνου του Ειρηνικού. Το Σύμφωνο του Ατλαντικού, είναι ένα επιθετικό Σύμφωνο που έχει συναφθεί κατά παράβαση των Συμφωνιών του Πότσνταμ και των Συνθηκών που εγγυώνται την ασφάλεια και ειρήνη. Σε περίπτωση που ξεσπάσει νέος πόλεμος, θα πολεμήσουμε μαζί με τη Σοβιετική Ένωση και τις Λαϊκές Δημοκρατίες κατά του ιμπεριαλιστικού μπλοκ» (L‘Humanité 4/4/1949, σελ.3).
Αντίστοιχη ανακοίνωση καταδίκης εξέδωσαν και 33 κινέζοι καθηγητές του Νανκίν.
Και αυτό γιατί σύμφωνα με τον σοβιετικό τύπο παρόμοια με το Ατλαντικό Σύμφωνο σχέδια ετοιμάζονταν από τις ΗΠΑ και στον Ειρηνικό (Ελευθερία 5/4/1949, σελ.1).
Σήμερα οι ΗΠΑ επανέρχονται σχεδιάζοντας να δημιουργήσουν το «ΝΑΤΟ της Ασίας» με στόχο βέβαια να περιορίσουν ακόμη περισσότερο την Κίνα.
Μάλιστα σε άρθρο μας προ διετίας (www.notismarias.gr 14/7/2022) είχαμε επισημάνει τα παρακάτω: «To ασιατικό άνοιγμα του ΝΑΤΟ συνεχίζει να προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις εκ μέρους του Πεκίνου καθώς η κινεζική ηγεσία φοβάται μια επανάληψη των όσων έγιναν στην Ευρώπη. Δηλαδή μια σταδιακή επέκταση του ΝΑΤΟ και στη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού με αφορμή μάλιστα μια ενδεχόμενη κρίση στις σχέσεις της Κίνας με την Ταιβάν. Μια τέτοια εξέλιξη εκτιμά το Πεκίνο θα αποτελούσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για διεύρυνση του ΝΑΤΟ με χώρες του Ινδο-Ειρηνικού. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται ότι η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία αλλά και η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα θα σπεύσουν να ενισχύσουν τις στρατιωτικές και πολιτικές τους σχέσεις με το ΝΑΤΟ (www.globaltimes.cn 7/9/2022). Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην πρόσφατη σύνοδο των ηγετών του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στις 28-30 Ιουνίου 2022 οι παραπάνω τέσσερις χώρες συμμετείχαν ως παρατηρητές. Έτσι με εργαλείο το ΝΑΤΟ θα ενισχυθεί η παρουσία των Δυτικών δυνάμεων στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού που αποτελεί άλλωστε πάγια αμερικανική επιδίωξη η οποία μάλιστα εντάθηκε μετά την εκλογή Μπάιντεν».
Ακριβώς δυο χρόνια μετά, στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής της Ουάσιγκτον, που συνήλθε στις 9-11 Ιουλίου 2024, οι ηγέτες του NATO επισημαίνουν ότι «η εμβάθυνση της στρατηγικής συμμαχίας ανάμεσα στη Ρωσία και την Κίνα, καθώς και οι προσπάθειές τους, οι οποίες εντείνονται, να αποσταθεροποιήσουν και να αναδιαμορφώσουν τη βασισμένη σε κανόνες παγκόσμια τάξη, είναι αιτία βαθιάς ανησυχίας» (https://www.902.gr 11/7/2024).
Ταυτόχρονα οι ηγέτες του ΝΑΤΟ προετοιμάζουν το έδαφος για τη δημιουργία του «ΝΑΤΟ της Ασίας» με σκοπό τον περιορισμό της Κίνας (https://apnews.com 9/7/2024).
Οι παραπάνω εξελίξεις φυσικά προκάλεσαν την αντίδραση της Κίνας (www.globaltimes 11/7/2024) που κάλεσε το ΝΑΤΟ να πάψει να τροφοδοτεί τη σύγκρουση επισημαίνοντας: «Το NATO θα όφειλε να σταματήσει να υπερβάλλει για τη λεγόμενη κινεζική απειλή, να σταματήσει να υποκινεί σύγκρουση και αντιπαλότητα και να κάνει περισσότερα για να συνεισφέρει στην ειρήνη και στη σταθερότητα στον κόσμο» (https://www.902.gr 11/7/2024).
Μετά από όλες αυτές τις εξελίξεις, οι παραπάνω δηλώσεις του Μάο και του ΚΚΚ στις 4 Απριλίου 1949 για την ίδρυση του ΝΑΤΟ παραμένουν επίκαιρες όσο ποτέ, παρότι πέρασαν ήδη 75 ολόκληρα χρόνια.
