«Αντί να διευρύνονται και να ενισχύονται διαρκώς θεσμοί όπως τα ΚΔΑΠ και τα Κέντρα Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας δίνοντας την ευκαιρία σε όλο και περισσότερα παιδιά να βρίσκουν δημιουργικές διεξόδους, η Πολιτεία κάθε χρόνο αποκλείει όλο και περισσότερες χιλιάδες παιδιά από τη δωρεάν συμμετοχή τους στα ΚΔΑΠ και οδηγεί στο κλείσιμο τα 75 Κέντρα Πρόληψης που ήδη λειτουργούν»
Τις τελευταίες ημέρες πολλαπλά διαδοχικά περιστατικά μαθητικής-εφηβικής και νεανικής βίας και παραβατικότητας σοκάρουν το πανελλήνιο. Πρόκειται για σοβαρά περιστατικά που λειτουργούν σαν «γροθιά στο στομάχι» μιας κοινωνίας, κι ενός γενικότερου πολιτικού συστήματος, που δείχνουν να βρίσκονται σε κατάσταση χρόνιας «ύπνωσης» και «στρουθοκαμηλισμού».
Τα επεισόδια, που όλοι αντικρύσαμε, είναι πολύ εύκολο να τα χαρακτηρίσουμε μεμονωμένα και περιορισμένου χαρακτήρα, και ίσως έτσι μπορέσουμε να αυτοαποενοχοποιηθούμε… Η αλήθεια, όμως, είναι διαφορετική. Το πρόβλημα είναι εξαιρετικά σοβαρό, με πολλές διαστάσεις και προεκτάσεις, και σε χρόνο και σε έκταση.
Το χειρότερο, όμως, είναι ότι οι πάντες, από όλη την ιεραρχία της πολιτείας ως και τη βάση της κοινωνίας, εμφανίζονται σοκαρισμένοι και αγανακτισμένοι, αλλά μόνο στα όρια του τηλεοπτικού χρόνου… Κι αφού καταλαγιάσει ο θόρυβος μετά την απόσυρση του θέματος από την επικαιρότητα, επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας ατάραχοι και αδιάφοροι.
Το θέμα, όπως προαναφέραμε, είναι πολύ σοβαρό για να το προσπερνάμε. Δεν πρόκειται για μεμονωμένα φαινόμενα, ούτε για φαινόμενα προσωρινής έξαρσης του προβλήματος. Το πρόβλημα υποβόσκει εδώ και χρόνια, κάτι που καταγράφουν οι αριθμοί πολλών ερευνών.
Σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), το 2022, σε πληθυσμό 6.250 μαθητών ηλικίας 11-15 χρονών, η βία αφορά σημαντικό ποσοστό των εφήβων: Ένας στους τρεις (30,7%) έχει εμπλακεί σε βίαιο καβγά, ένας στους οκτώ εφήβους (12,1%) έχει εμπλακεί σε εκφοβισμό και 7,1% σε ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyber-bullying). Από την άλλη πλευρά, σχεδόν ένας στους τέσσερις εφήβους (22,1%) αναφέρει ότι υπήρξε θύμα εκφοβισμού στο σχολείο και ένας στους δέκα (9,5%) θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού.
Από την έρευνα ξέρουμε ότι τα ποσοστά εκφοβισμού για την Ελλάδα είναι χαμηλότερα του μέσου όρου διεθνώς, ωστόσο αυτό το δεδομένο δεν μας καθησυχάζει, καθώς η εμπλοκή των παιδιών και των εφήβων σε τέτοιες καταστάσεις επιβαρύνει την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, αλλά και τη ζωή των συμμαθητών τους, την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου, αλλά και την κοινότητα συνολικότερα.
Ιδιαίτερα επιβαρυμένα είναι τα πιο ευάλωτα παιδιά που στερούνται υποστήριξης και καθοδήγησης, αλλά και άλλων κρίσιμων υπηρεσιών-παροχών. Μας προβληματίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα περιστατικά τα τελευταία χρόνια συχνά είναι πολύ άγρια. Σπέρνουν απειλή και φόβο μέσα στο νεανικό πληθυσμό αλλά και στις οικογένειές τους.
Ο δήμος μας, ο δήμος Νεάπολης-Συκεών, και το Κέντρο Πρόληψης «Πυξίδα» εργάζονται στην κατεύθυνση της πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας, με κάθε της μορφή. Το Κέντρο Πρόληψης ήδη από το 1998 ξεκίνησε τις παρεμβάσεις του προς την κατεύθυνση της πρόληψης και της αντιμετώπισης του εκφοβισμού.
Βέβαια το φαινόμενο είναι πολύπλοκο και χρειάζεται ολιστική παρέμβαση που θα περιλαμβάνει τα ίδια τα παιδιά, την οικογένεια, το σχολείο και την κοινότητα, γιατί εκεί γεννιέται. Οι παρεμβάσεις χρειάζεται να κινούνται στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης παραγόντων κινδύνου, αλλά κυρίως στην ενίσχυση παραγόντων πρόληψης και προστασίας.
Τα φροντισμένα και ασφαλή σχολεία είναι σημαντικός προστατευτικός παράγοντας. Ολιγάριθμα Τμήματα με εκπαιδευμένους στα θέματα αυτά εκπαιδευτικούς που συνεργάζονται με τις τοπικές Κοινωνικές Υπηρεσίες, οι οποίες χρειάζεται να είναι επαρκώς στελεχωμένες για να μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη στις οικογένειες και στα ευάλωτα μέλη της κοινότητας.
Τα 75 Κέντρα Πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας -τα οποία τελευταία στιγμή σώθηκαν προσωρινά από την ψυχιατρική μεταρρύθμιση που ετοίμασε η κυβέρνηση και η νέα ημερομηνία… λήξης τους ορίστηκε για το 2027- σε συνεργασία με τη σχολική, αλλά και την τοπική κοινότητα, χρειάζεται να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη δράση τους, να στελεχωθούν και να ενισχυθούν περαιτέρω, παραμένοντας στους κόλπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προκειμένου να υποστηρίξουν τις τοπικές κοινότητες τους.
Τα Κέντρα Πρόληψης μπορούν να φροντίσουν για την εκπαίδευση και την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονέων για την αντιμετώπιση και πρόληψη των περιστατικών.
Η στήριξη των οικογενειών χρειάζεται να έχει απόλυτη προτεραιότητα με εξειδικευμένα προγράμματα στήριξης για τις οικογένειες που βρίσκονται σε ανέχεια ή κρίση. Η στήριξη και η συμπερίληψη των οικογενειών των προσφύγων και μεταναστών είναι επίσης σημαντικό ζήτημα. Η προσφορά δημιουργικών επιλογών μέσα στην κοινότητα (πολιτισμός, αθλητισμός, τέχνες) αποτελεί παράγοντα προστασίας. Αντί λοιπόν η κοινωνία, και ιδιαίτερα οι οικογένειες με παιδιά σχολικής ηλικίας, να έχουν στη διάθεσή τους ένα μεγάλο και διαρκές δίκτυο υποστηριζόμενων διεξόδων προς τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, στις τέχνες, κ.ά., το επίσημο κράτος περικόπτει και αποδυναμώνει ακόμη και ισχύοντα προγράμματα που αποδεδειγμένα λειτουργούν προς όφελος των παιδιών. Ο λόγος για το πρόγραμμα «Προώθηση και υποστήριξη παιδιών για την ένταξή τους στην προσχολική εκπαίδευση καθώς και για τη πρόσβασή παιδιών σχολικής ηλικίας, εφήβων και ατόμων με αναπηρία, σε υπηρεσίες δημιουργικής απασχόλησης της χρονικής περιόδου 2024-2025», στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούν τα ΚΔΑΠ με τμήματα πολιτισμού, αθλητισμού, κ.ά., υποστηρίζοντας τόσο τα ίδια τα παιδιά όσο και τις οικογένειές τους ψυχοκοινωνικά.
Για μια ακόμη φορά, γίναμε φέτος μάρτυρες μιας μεγάλης «σφαγής παιδιών», καθώς, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ΕΕΤΑΑ, περισσότερα από 66.000 παιδιά μένουν εκτός της δωρεάν φιλοξενίας στα τμήματα των ΚΔΑΠ. Συγκεκριμένα, 51.839 παιδιά, παρότι διέθεταν πλήρη φάκελο αίτησης, «κόπηκαν» από τα ΚΔΑΠ και δεν έλαβαν την πολυπόθητη επιταγή-voucher, καθώς από τις 108.942 αιτήσεις δικαιώθηκαν μόνο τα 57.103 παιδιά. Το πρόβλημα, ωστόσο, έχει μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς, από τις 20.960 αιτήσεις με ελλιπή φάκελο, εκτιμάται ότι τουλάχιστον οι 15.000 αιτήσεις απορρίφθηκαν από τα ΚΔΑΠ εξαιτίας των εισοδηματικών κριτηρίων, αφού αυτά δεν αναπροσαρμόστηκαν-επικαιροποιήθηκαν καθώς μέσα στο 2023 σημειώθηκαν αυξήσεις στους μισθούς των εργαζόμενων γονέων, κάτι που ομόφωνα πρότειναν τα συλλογικά Όργανα των δήμων (ΠΕΔ και ΚΕΔΕ), με αποτέλεσμα ο αριθμός των «κομμένων» παιδιών να ανέρχεται πάνω από τις 66.000.
Αντί, λοιπόν, να διευρύνεται και να ενισχύεται διαρκώς ο θεσμός των ΚΔΑΠ, δίνοντας την ευκαιρία σε όλο και περισσότερα παιδιά να βρουν διέξοδο στα τμήματα πολιτισμού, αθλητισμού και άλλων δημιουργικών δραστηριοτήτων και μάλιστα με ισχύ ως την ηλικία των 15 ετών, δηλαδή ως την Γ’ Γυμνασίου σύμφωνα με την ομόφωνη απόφαση της ΚΕΔΕ, η Πολιτεία κάθε χρόνο αποκλείει όλο και περισσότερες δεκάδες χιλιάδες παιδιά από τη δωρεάν συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.
Τις συνέπειες του αποκλεισμού αυτού θα τις υποστούν τα παιδιά στην προεφηβική, την πιο τρυφερή και εύπλαστη ηλικία τους, όταν αντί να συμμετάσχουν σε δημιουργικές εξωσχολικές δραστηριότητες, θα αναζητούν άλλες διεξόδους. Γι’ αυτό και επιμένουμε ότι το πρόγραμμα για τα ΚΔΑΠ πρέπει να διευρυνθεί και να αγκαλιάσει τους νέους έως και το 15ο έτος της ηλικίας τους.
Ας σταματήσουμε, επιτέλους, να στρουθοκαμηλίζουμε και να βάζουμε το οικονομικό κόστος πάνω από τους ανθρώπους και ειδικά τους νέους ανθρώπους που είναι και η μόνη ελπίδα μας ως κοινωνία.
Ως κοινωνία οφείλουμε να προστατέψουμε τα παιδιά και τους εφήβους από τη βία και την παραβατικότητα είτε βρίσκονται από την πλευρά του θύτη είτε από εκείνη του θύματος. Απαιτούνται σοβαρές δράσεις πρόληψης και διαπαιδαγώγησης. Τον πρώτο λόγο έχουν η κεντρική κυβέρνηση αλλά και η οικογένεια και το σχολείο και η τοπική κοινωνία που οφείλουν να εμπνεύσουν στα παιδιά μας οράματα, αξίες, υψηλούς στόχους και ιδανικά έτσι ώστε να μην παρασύρονται εύκολα από τα μηδενικά που μετατρέπουν σε κάτι δήθεν σημαντικό τα κοινωνικά δίκτυα και οι τηλεοπτικοί σταθμοί με την επιλογή τους να μην προβάλουν ποτέ τίποτε θετικό, δημιουργικό ή εντυπωσιακό με την καλή έννοια, γίνεται σε μία τοπική κοινωνία ή σε ένα σχολείο. Όταν όμως συμβεί το κακό είναι πάντα εκεί για να το αναδείξουν με κάθε λεπτομέρεια…
