Μπορεί ο πρώην υπουργός Ναυτιλίας να αναλαμβάνει διευθύνων σύμβουλος στο μεγαλύτερο ναυπηγείο της χώρας; Ή ο διοικητής του Ταμείου Ανάκαμψης να μετακινείται σε εταιρεία που έλαβε εκατοντάδες εκατ. ευρώ από αυτό; Το Solomon ερευνά περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων από τις μετακινήσεις στελεχών από το Δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα.
Έχεις ακούσει ποτέ για το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας»;
Πρόκειται για τη μετακίνηση ανώτερων στελεχών του Δημοσίου—σκέψου έναν γενικό γραμματέα ή μια υπουργό—σε θέσεις στον ιδιωτικό τομέα, συχνά σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε τομείς συναφείς με τις προηγούμενες αρμοδιότητές τους. Το ζήτημα; Οι πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, αν τα πρώην στελέχη χρησιμοποιήσουν γνώσεις και διασυνδέσεις που απέκτησαν χάρη στη δημόσια θέση τους.
Πρόκειται για ένα υπαρκτό ζήτημα, που αναγνωρίζεται παγκοσμίως. Προκειμένου να θέσει ένα πλαίσιο ελέγχου, με τον νόμο για το επιτελικό κράτος, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας θέσπισε την Επιτροπή Δεοντολογίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ). Πλέον, οι κρατικοί αξιωματούχοι είναι υποχρεωμένοι να ζητούν άδεια πριν αναλάβουν θέσεις στον ιδιωτικό τομέα.
Αλλά πώς λειτουργεί αυτό στην πράξη; Μαζί με τις συναδέλφισσες στο Solomon, Ηλιάνα Παπαγγελή και Δανάη Μαραγκουδάκη, αφιερώσαμε ώρες εξετάζοντας όλες τις αποφάσεις που έχει εκδώσει η Επιτροπή Δεοντολογίας τα τελευταία σχεδόν πέντε χρόνια.
Τα πράγματα δεν δείχνουν πολύ καλά:
Παρότι στις αρμοδιότητες της Επιτροπής υπάγονται δυνητικά χιλιάδες εργαζόμενοι, οι υποθέσεις που εξέτασε από το 2021 έως σήμερα αφορούν μόλις 13 φυσικά πρόσωπα—δηλαδή περίπου 3 αιτήματα τον χρόνο.
Σε επτά περιπτώσεις, η Επιτροπή αναγνώρισε πιθανότητα σύγκρουσης συμφερόντων ή άσκησης επιρροής. Όμως τελικά ενέκρινε τις αιτήσεις, επιβάλλοντας όρους που είναι στην πράξη δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ελεγχθούν. Πώς διασφαλίζεται, για παράδειγμα, ότι ένα στέλεχος, που αναλαμβάνει διευθύνων σύμβουλος σε μια εταιρεία, θα απέχει πραγματικά από τις διαπραγματεύσεις της; Ή πώς ελέγχεται ότι ο πρώην Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς θα απουσιάζει, όπως του ζητείται, αν πρώην υφιστάμενοί του πραγματοποιήσουν έλεγχο στη νέα του εταιρεία;
Από το ρεπορτάζ μας προκύπτει ότι ανώτερα στελέχη του Δημοσίου συχνά δεν γνωρίζουν καν πως οφείλουν να αιτηθούν άδεια για να μετακινηθούν σε επιχειρήσεις συναφείς με το αντικείμενό τους.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η ίδια η Επιτροπή Δεοντολογίας, σύμφωνα με τις απαντήσεις της στο Solomon, φαίνεται να αγνοεί περιπτώσεις σημαντικών κρατικών στελεχών που μετακινήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα.
Η περίπτωση Βαρβιτσιώτη
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση, όπου η Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΑΔ φαίνεται να απέτυχε να αποδείξει τον ρόλο της, αφορά τον Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη.
Ο πρώην υπουργός Ναυτιλίας—με δύο θητείες και πολυετή θητεία ως βουλευτής της ΝΔ—έλαβε άδεια και εργάζεται ως διευθύνων σύμβουλος στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Η άδεια δόθηκε με το σκεπτικό ότι η επένδυση, που επανέφερε τα ναυπηγεία σε λειτουργία, επιβλέφθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης και όχι από το υπουργείο Ναυτιλίας.
Η περίπτωση Μαντζούφα
Η περίπτωση του Νίκου Μαντζούφα παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον. Για περίπου τέσσερα χρόνια υπηρέτησε ως διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης—του χρηματοδοτικό εργαλείου, μέσω του οποίου διοχετεύονται δεκάδες δισ. ευρώ ευρωπαϊκών κονδυλίων στην ελληνική αγορά. Σύμφωνα με το οργανόγραμμα της υπηρεσίας, που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών, επρόκειτο για την ανώτατη διευθυντική θέση.
Μόλις έξι μήνες μετά την παραίτησή του, ο Μαντζούφας ανέλαβε διοικητική θέση στη Sunlight Group—έναν όμιλο που, κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Ταμείο Ανάκαμψης, έλαβε χρηματοδότηση 245 εκατ. ευρώ από το ίδιο το Ταμείο.
Προκύπτει ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων;
Η Επιτροπή Δεοντολογίας δήλωσε στο Solomon ότι θα διεξαγάγει έρευνα για να το διαπιστώσει. Ωστόσο, δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο η Επιτροπή θα είχε γνώση της συγκεκριμένης περίπτωσης αν δεν της την είχε υποδείξει το Solomon.
Ο κ. Μαντζούφας δεν απάντησε στα ερωτήματα που του έθεσε το Solomon.
[Διάβασε ολόκληρο το ρεπορτάζ εδώ.]
Σταύρος Μαλιχούδης
Αριχσυντάκτης, Solomon
