Σε μία εποχή που δαπανώνται εκατοντάδες εκατομμύρια από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για την “προστασία των θαλασσών”, ενώ παράλληλα εξαγγέλονται φιλόδοξα μέτρα για την προστασία της φύσης, δυστυχώς η πραγματικότητα στην Ελλάδα μας παραπέμπει για άλλη μια φορά σε άλλες εποχές – σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα εδώ και δεκαετίες.
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης των εκατοντάδων εστιών ρύπανσης που απειλούν τη θαλάσσια ζωή, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος κατέγραψε ένα ακόμη αδιανόητο και οργανωμένο περιβαλλοντικό έγκλημα το οποίο εξελίσσεται στις όχθες του ποταμού Τάνου, στην περιοχή του Άστρους Κυνουρίας. Αυτό δυστυχώς δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό στην Ελλάδα. Με την ανοχή, αν όχι και με την καθοδήγηση των αρμόδιων αρχών (Περιφέρεια Πελοποννήσου και Δήμου Άστρους Κυνουρίας), τόνοι απορριμμάτων εναποτίθενται μέσα στην κοίτη του ποταμού, σε απόσταση μόλις 1,5 χιλιομέτρου από τις εκβολές του στη θάλασσα.
Στις όχθες έχουν επίσης εναποτεθεί χιλιάδες τόνοι κάθε είδους πλαστικού, τα οποία θα όφειλαν να έχουν δεματοποιηθεί και μεταφερθεί σε νόμιμους ΧΥΤΑ ή κέντρα ανακύκλωσης. Αντί γι’ αυτό, παραμένουν εκτεθειμένα, παρασυρόμενα από τον άνεμο ή μεταφερόμενα σταδιακά στην κοίτη. Ο προφανής – και σοκαριστικός – στόχος είναι να καταλήξουν τα απορρίμματα στη θάλασσα μέσω των βροχοπτώσεων και των πλημμυρικών φαινομένων.
Καθώς οι βροχοπτώσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, είναι ζήτημα ελάχιστου χρόνου – ωρών, ημερών ή εβδομάδων – οι τεράστιοι αυτοί όγκοι απορριμμάτων να παρασυρθούν και να καταλήξουν στη θάλασσα, προκαλώντας μια ανεξέλεγκτη και μη διαχειρίσιμης κλίμακας ρύπανση, με μη αναστρέψιμες επιπτώσεις για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη δημόσια υγεία.
Είναι κρίσιμο να γίνει επιτέλους αντιληπτό ότι το πλαστικό αποτελεί επικίνδυνο υλικό: διασπάται γρήγορα όταν εκτίθεται στο περιβάλλον και αναπόφευκτα εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα – τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα. Ενδεικτικό είναι άλλωστε ότι στις τελευταίες μετρήσεις που έγιναν τον Ιούνιο από τα εργαστήρια πεδίου στο ερευνητικό σκάφος Τρίτων του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, στην περιοχή του Αργολικού και του Σαρωνικού Κόλπου, διαπιστώθηκε ότι η ποσότητα των πλαστικών ινών και θραυσμάτων έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια, πλησιάζοντας ή/και ξεπερνώντας αυτή των ίδιων των πλαγκτονικών οργανισμών.
Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη: σε κάθε κυβικό μέτρο θαλασσινού νερού μπορεί να υπάρχουν έως και 100.000 πλαγκτονικοί οργανισμοί, στους οποίους περιλαμβάνονται ο γόνος των ψαριών αλλά και περισσότερα από 1.000 διαφορετικά είδη ζωοπλαγκτού.
Σε μία χώρα που συνεχώς τροφοδοτεί τη θάλασσα με σκουπίδια, ενώ η νομοθεσία και τα μέτρα για τη διαχείριση των απορριμμάτων και τον περιορισμό του πλαστικού παραμένουν στη σφαίρα της επικοινωνίας και όχι της πράξης, οι αυξητικές τάσεις της πλαστικής ρύπανσης – ορατής αλλά και αόρατης στο μάτι – θα έπρεπε να δημιουργήσουν συνθήκες πανικού.
Ό,τι σκορπίζουμε στη στεριά, καταλήγει στη θάλασσα, και μέρα με τη μέρα επωάζουμε μια βαριά κρίση που θα έχει δραματικές επιπτώσεις τόσο στις επόμενες γενιές, όσο και στη δυνατότητα επιβίωσης των θαλάσσιων ειδών.
Πέρα από την αδράνεια της πολιτείας σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο και αντί να λαμβάνονται ουσιαστικά και άμεσα μέτρα, έχουμε αφεθεί να παρακολουθούμε ως θεατές πολυεθνικές εταιρείες – εθνικούς ρυπαντές – να υλοποιούν δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης όπου ανταγωνίζονται ποιος φτάνει πρώτος στην ίδια παραλία για να μαζέψει λίγα κιλά σκουπίδια – λίγο πριν τις επισκεφθούμε για τις καλοκαιρινές μας διακοπές. Όλα αυτά γίνονται με τη συνεργασία ιδρυμάτων και χορηγούς επικοινωνίας τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Τουρισμού. Οι ενέργειες αυτές θα μπορούσαν να θεωρηθούν επιφανειακές ή ακόμη και γραφικές, εάν δεν συνέβαλαν ενεργά στον εφησυχασμό πολιτών και Πολιτείας απέναντι στο τεράστιο και κλιμακούμενο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης, καθώς και στις σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειές του για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Για το περιστατικό εκτεταμένης ρύπανσης στην περιοχή του ποταμού Τάνου, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος έχει ήδη καταθέσει Μηνυτήρια Αναφορά και Καταγγελία στις δικαστικές αρχές και στην Επιθεώρηση Περιβάλλοντος, από τις οποίες αναμένουμε δραστικές ενέργειες. Δεδομένου του κατεπείγοντος χαρακτήρα της υπόθεσης – καθώς με κάθε ισχυρή βροχόπτωση τα απορρίμματα παρασύρονται και καταλήγουν στη θάλασσα (προφανώς γι’ αυτό και έχουν τοποθετηθεί εκεί), είναι απολύτως αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα αποτροπής περαιτέρω ρύπανσης, προτού η κατάσταση γίνει μη διαχειρίσιμη. Πρόκειται για ζήτημα έκτακτης ανάγκης, που αφορά τόσο την προστασία του περιβάλλοντος όσο και τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι έντονα καιρικά φαινόμενα ή πλημμυρικά επεισόδια μπορεί να εκδηλωθούν ανά πάσα στιγμή.
Για το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος”
Θοδωρής Τσιμπίδης
