Από τότε που αποχώρησε από τη Σοβιετική Ένωση, το 1991, η Ουκρανία προσπαθεί να χαράξει το δικό της δρόμο και να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι σχέσεις της Ουκρανίας με τη Ρωσία έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω των προσπαθειών της ρωσικής κυβέρνησης να κρατήσει τη χώρα στη σφαίρα επιρροής της. Το 2014 η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, κίνηση την οποία καταδίκασε η ΕΕ. Το Κρεμλίνο έχει μάλιστα εξαπολύσει έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, ασκώντας οικονομικές πιέσεις και καταστρώνοντας επιθέσεις παραπληροφόρησης.
Συμφωνία σύνδεσης
Τον Σεπτέμβριο του 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσε τη συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Ουκρανίας η οποία αποτελεί μία ολοκληρωμένη και σε βάθος συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Η συμφωνία δημιούργησε μια πολιτική ένωση και οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας και επέτρεψε την αμοιβαία πρόσβαση στην ελεύθερη αγορά.
Έθεσε επίσης κανόνες συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η εκπαίδευση, καλώντας την Ουκρανία να προβεί σε ορισμένες διαρθρωτικές αλλαγές, να σέβεται τις δημοκρατικές αρχές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.
Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ενοποίησε τις αγορές της ΕΕ και της Ουκρανίας μέσω της κατάργησης των δασμών στις εισαγωγές και της απαγόρευσης άλλων εμπορικών περιορισμών. Έθεσε, ωστόσο, συγκεκριμένους περιορισμούς και μεταβατικές περιόδους για ευαίσθητους τομείς, όπως είναι το εμπόριο γεωργικών προϊόντων.
Η ΕΕ αποτελεί τον βασικό εμπορικό εταίρο της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 40% των διεθνών εμπορικών συναλλαγών της χώρας.
Θεωρήσεις εισόδου (βίζα)
Τον Απρίλιο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε συμφωνία που απαλλάσσει τους Ουκρανούς πολίτες από την υποχρέωση θεώρησης για βραχεία διαμονή στην ΕΕ.
Βάσει του νέου κανονισμού οι κάτοχοι βιομετρικών διαβατηρίων θα μπορούν να εισέρχονται στην ΕΕ χωρίς βίζα για 90 ημέρες το πολύ κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών για λόγους επιχειρηματικούς, για διακοπές, ή για οποιοδήποτε άλλο σκοπό, εκτός από την εργασία. Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης θα ισχύσει για όλες τις χώρες της ΕΕ, εκτός από την Ιρλανδία.
Περαιτέρω στήριξη
Η ΕΕ έχει λάβει διάφορες πρωτοβουλίες για να στηρίξει την οικονομία της Ουκρανίας, να συμβάλει στην πράσινη μετάβαση και στην αναδιάρθρωση της χώρας.
Από το 2014, η ΕΕ και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν διαθέσει πάνω από 17 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων στην Ουκρανία, προσαρμόζοντας τις προϋποθέσεις στην πρόοδό τους.
Επιπλέον, πάνω από 11.500 Ουκρανοί φοιτητές έχουν συμμετάσχει στο δημοφιλές πρόγραμμα Erasmus της ΕΕ από το 2015.
Η ΕΕ επενδύει σε έργα που αφορούν την τόνωση της οικονομίας της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης στήριξης 100.000 μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της παροχής βοήθειας σε περισσότερες από 10.000 επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές και της διάθεσης κεφαλαίων για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υποδομών για έργα πληροφορικής.
Από την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού, η ΕΕ έχει κινητοποιήσει πάνω από 190 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της κοινωνικοοικονομικής ανάκαμψης και των άμεσων αναγκών της χώρας. Έχει επίσης διαθέσει 1,2 δισ. ευρώ σε μακροοικονομική χρηματοδοτική βοήθεια.
Η ΕΕ έχει διαθέσει πάνω από 36 εκατ. είδη ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού, ασθενοφόρα και ιατρικό εξοπλισμό στην Ουκρανία, παρέχοντας ταυτόχρονα εκπαίδευση στο προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης. Σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, η ΕΕ έχει επίσης προσφέρει τρόφιμα και φάρμακα σε ευάλωτες οικογένειες.
Στις 16 Φεβρουαρίου 2022, το ΕΚ ενέκρινε την παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους 1,2 δις ευρώ προς την Ουκρανία ώστε η χώρα να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της για το 2022.
Βραβείο Ζαχάρωφ
Το 2018 το Κοινοβούλιο απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης στον Όλεγκ Σέντσοφ. Ο Ουκρανός σκηνοθέτης και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα φυλακίστηκε μετά από διαμαρτυρία για την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Αποφυλακίστηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2019 στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Ρωσία
Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει ενισχύσει σημαντικά τη στρατιωτική της παρουσία κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων. Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν τη Ρωσία να αποσύρει αμέσως τις δυνάμεις της και να σταματήσει να απειλεί τη γειτονική της χώρα. Την προειδοποίησαν δε ότι οι στρατιωτικές εχθροπραξίες κατά της Ουκρανίας θα έχουν υψηλό οικονομικό και πολιτικό τίμημα.
Σε ψήφισμα που ενέκρινε τον Απρίλιο του 2021, το Κοινοβούλιο είχε ήδη εκφράσει ανησυχία για τη μεγάλη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία και στην παράνομα κατεχόμενη Κριμαία
Μέλη της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Κοινοβουλίου και της υποεπιτροπής ασφάλειας και άμυνας συμμετείχαν σε διερευνητική αποστολή στην Ουκρανία από τις 30 Ιανουαρίου έως την 1 Φεβρουαρίου 2022.
Σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε, στις 16 Φεβρουαρίου 2022, για τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας, την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τη στρατιωτική απειλή της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την υιοθέτηση ενιαίας στάσης και εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία. Η πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων εξέδωσαν επίσης δήλωση σχετικά με την κατάσταση στην Ουκρανία.
Στις 22 Φεβρουαρίου, κορυφαίοι ευρωβουλευτές καταδίκασαν την αναγνώριση του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ της Ουκρανίας ως ανεξάρτητες περιοχές από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Δύο μέρες αργότερα, η πρόεδρος του κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων κατήγγειλαν τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και ανακοίνωσαν τη διεξαγωγή έκτακτης συνόδου ολομέλειας την 1η Μαρτίου 2022.
