- Καλύτερη προστασία των καταναλωτών σε εγχώρια και διασυνοριακά περιστατικά «ομαδικής ζημίας»
- Προστασία κατά των καταχρηστικών αγωγών μέσω της αρχής «ο ηττημένος πληρώνει»
- Επιλεγμένες οργανώσεις καταναλωτών θα μπορούν να προσφεύγουν νομικά εκ μέρους των καταναλωτών
Με τους νέους κανόνες θεσπίζεται ένα ενιαίο μοντέλο αντιπροσωπευτικής αγωγής που θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη και θα εγγυάται υψηλό επίπεδο προστασίας για τους καταναλωτές σε περιπτώσεις ομαδικής ζημίας. Ταυτόχρονα προβλέπονται κατάλληλες εγγυήσεις προκειμένου να αποφεύγονται οι καταχρηστικές αγωγές.
Όλα τα κράτη μέλη υποχρεούνται να συστήσουν τουλάχιστον έναν αποτελεσματικό διαδικαστικό μηχανισμό που θα επιτρέπει σε νομιμοποιούμενους φορείς (π.χ. οργανώσεις καταναλωτών ή δημόσιους φορείς) να προσφεύγουν στα δικαστήρια με σκοπό να ζητούν ασφαλιστικά μέτρα (για την παύση ή απαγόρευση μιας συγκεκριμένης πρακτικής) ή επανόρθωση (μέσω π.χ. αποζημίωσης). Σκοπός της νομοθεσίας είναι να βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω του τερματισμού παράνομων πρακτικών και να διευκολύνει την πρόσβαση των καταναλωτών στη δικαιοσύνη.
Περισσότερα δικαιώματα για τους καταναλωτές, εγγυήσεις για τους εμπόρους
Με βάση το νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, συλλογικές αγωγές για την υπεράσπιση των συμφερόντων των καταναλωτών θα μπορούν να κατατίθενται μόνο από νομιμοποιούμενους φορείς, όπως για παράδειγμα από οργανώσεις καταναλωτών, και όχι από δικηγορικές εταιρείες.
Για να έχουν το δικαίωμα να καταθέτουν αγωγές για διασυνοριακές υποθέσεις, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να πληρούν τα ίδια ακριβώς κριτήρια σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι φορείς αυτοί θα πρέπει να μπορούν να αποδείξουν ότι διαθέτουν έναν ορισμένο βαθμό σταθερότητας, ότι επιτελούν δημόσιο έργο και ότι οι δραστηριότητές τους δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Για την άσκηση συλλογικών αγωγών σε εθνικό επίπεδο, οι φορείς θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία της εκάστοτε χώρας.
Στους νέους κανόνες περιλαμβάνονται επίσης ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες για την αποφυγή καταχρηστικών αγωγών, μέσω της εφαρμογής της αρχής «ο ηττημένος πληρώνει». Με βάση την αρχή αυτή, ο διάδικος που ηττάται στο δικαστήριο επιβαρύνεται με τα δικαστικά έξοδα του διαδίκου που δικαιώνεται.
Για να αποτρέπεται η κατάχρηση του μέτρου των αντιπροσωπευτικών αγωγών, η οδηγία αναφέρει ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η επιδίκαση τιμωρητικών αποζημιώσεων εις βάρος των διαδίκων που ηττώνται στο δικαστήριο. Οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν την αποφυγή φαινομένων σύγκρουσης συμφερόντων και εξωτερικής επιρροής, ιδίως όταν χρηματοδοτούνται από τρίτους.
Συλλογικές αγωγές θα μπορούν να ασκούνται εναντίον εμπόρων, όταν αυτοί κατηγορούνται ότι έχουν παραβιάσει το δίκαιο της ΕΕ σε πλειάδα τομέων, όπως η προστασία των δεδομένων, τα ταξίδια και ο τουρισμός, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες.
Τέλος, η οδηγία καλύπτει και τις παραβάσεις που έχουν πάψει να συντελούνται κατά τη στιγμή της άσκησης ή της εκδίκασης μίας αντιπροσωπευτικής αγωγής, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαίο να υπάρχει δυνατότητα απαγόρευσης μιας συγκεκριμένης πρακτικής ώστε να μην επαναληφθεί.
Δηλώσεις
Ο εισηγητής Geoffroy Didier (ΕΛΚ, Γαλλία) είπε: «Με τη νέα αυτή οδηγία, βρήκαμε σημείο ισορροπίας μεταξύ της ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών και της παροχής της απαραίτητης νομικής σαφήνειας στις επιχειρήσεις. Ενώ η Ευρώπη δοκιμάζεται σκληρά, η ΕΕ δείχνει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες και να προσαρμοστεί στην νέα πραγματικότητα, προστατεύοντας καλύτερα τους πολίτες της και προσφέροντας νέα, απτά δικαιώματα ως απάντηση στην παγκοσμιοποίηση και τις προκλήσεις της».
Επόμενα βήματα
Η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 24 μήνες για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο και στη συνέχεια άλλους έξι μήνες για να προχωρήσουν στην εφαρμογή της. Οι νέοι κανόνες θα ισχύουν για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που θα ασκούνται από την ημερομηνία εφαρμογής της οδηγίας και έπειτα.
Σχετικές πληροφορίες
Η οδηγία για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές, που παρουσιάστηκε τον Απρίλιο του 2018 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμφωνήθηκε μεταξύ των διαπραγματευτών του ΕΚ και του Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2020. Η νομική αυτή πράξη είναι τμήμα της νέας συμφωνίας για τους καταναλωτές και αποτελεί απάντηση στα πρόσφατα σκάνδαλα που σχετίζονται με παραβιάσεις των δικαιωμάτων των καταναλωτών από πολυεθνικές εταιρείες. Σε ορισμένα κράτη μέλη, οι καταναλωτές έχουν ήδη τη δυνατότητα να προσφεύγουν συλλογικά στη δικαιοσύνη. Η επιλογή αυτή θα είναι πλέον διαθέσιμη σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
