Μόλις ένα μήνα μετά την παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε λεπτομερή πρόταση σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησής της. Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στοχεύει να προσελκύσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Το επενδυτικό πλάνο συζητήθηκε στην ολομέλεια του Κοινοβουλίου την Τρίτη 14 Ιανουαρίου.
Ποια η σημασία του;
Η μετατροπή της ΕΕ σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 απαιτεί μαζικές επενδύσεις σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η επίτευξη ενός ενδιάμεσου στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030 απαιτεί πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις ύψους 260 δισ. ευρώ.
Από πού προέρχονται τα κονδύλια;
Περίπου το ήμισυ των συνολικών κεφαλαίων θα αντληθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, μέσω διάφορων προγραμμάτων που χρηματοδοτούν έργα για το κλίμα και το περιβάλλον, όπως είναι, για παράδειγμα τα γεωργικών ταμεία, το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής ή τα προγράμματα Horizon Europe και Life.
Η διαδικασία αυτή πρόκειται να προσελκύσει 114 δισ. ευρώ επιπλέον, σε συγχρηματοδότηση με τα κράτη-μέλη. Περίπου 300 δισ. ευρώ ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων αναμένεται να κινητοποιηθούν μέσω των προγραμμάτων InvestEU και ETS, ενώ 100 δισ. ευρώ θα πρόκειται να αντληθούν μέσω του νέου Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος στοχεύει να υποστηρίξει τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, όπως είναι οι περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εξόρυξη άνθρακα.
Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης
Ο μηχανισμός θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, με νέα κονδύλια ύψους 7,5 δισ. ευρώ, στις χρηματοδοτικές εισροές του InvestEU και σε δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, σε συνδυασμό με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ. Όλα αυτά τα εργαλεία αναμένεται να κινητοποιήσουν 100 δισ. ευρώ σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις – χρήματα που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση των εργαζομένων για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, τη στήριξη των επιχειρήσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, τις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια και τη θερμομόνωση των κατοικιών.
Ο τομέας του άνθρακα στην ΕΕ απασχολεί 238.000 άτομα, που εργάζονται, για παράδειγμα, σε ανθρακωρυχεία και σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σε περισσότερες από 100 ευρωπαϊκές περιοχές – από την Πολωνία έως την Ισπανία. Το 2015 υπήρχαν 128 ανθρακωρυχεία σε 12 κράτη μέλη και 207 μονάδες παραγωγής ενέργειας άνθρακα σε 21 κράτη μέλη.
“Στέλνουμε ένα μήνυμα προς τους ανθρακωρύχους της Αστούριας, της Δυτικής Μακεδονίας ή της Σιλεσίας, στους συλλέκτες τύρφης στα ιρλανδικά Μίντλαντς, στις περιοχές της Βαλτικής που βασίζονται στον πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο και σε πολλούς ακόμα. Γνωρίζουμε ότι η μετάβαση προς μια κλιματική ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολη και πως αν και οι προοπτικές για ένα διαφορετικό μέλλον – ένα καθαρότερο μέλλον – είναι γενικά ευπρόσδεκτες, το μονοπάτι σήμερα δείχνει τρομακτικό”.
“Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης ύψους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων ευρώ αποτελεί δέσμευση ότι η ΕΕ στέκεται στο πλευρό σας σε αυτή τη μετάβαση”, δήλωσε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς, που είναι αρμόδιος για την Πράσινη Συμφωνία.
Tι λένε οι ευρωβουλευτές;
Το επενδυτικό σχέδιο συζητήθηκε στο Κοινοβούλιο την Τρίτη 14 Ιανουαρίου.
O Ζίγκφριντ Μουρεσάν (ΕΛΚ, Ρουμανία) ζήτησε να εξασφαλιστούν οι απαιτούμενοι πόροι για τον μετριασμό των επιπτώσεων της μετάβασης. “Δεν πρέπει να επηρεαστούν οι υφιστάμενες πολιτικές – ούτε στον τομέα της γεωργίας ούτε στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Πρόκειται για επιπρόσθετη προτεραιότητα και απαιτεί ξεχωριστή χρηματοδότηση”.
“Πρέπει να εστιάσουμε στην ανάγκη νέων πηγών χρηματοδότησης για την υποστήριξη αυτής της μεταμόρφωσης”, δήλωσε η Ιράτσε Γκαρσία Πέρες (S&D, Ισπανία), η οποία θεωρεί ότι το 30% τουλάχιστον του μακροπρόθεσμού προϋπολογισμού της ΕΕ πρέπει να αφιερωθεί στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο Ντράγκος Πισλάρου (Renew, Ρουμανία) είπε: “Καλώ όλα τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία και να επενδύσουν στον σημαντικότερο πόρο που έχει η Ευρώπη στη διάθεσή της – τους πολίτες της”.
“Μπορούμε να υποστηρίξουμε αυτή την πρόταση εάν προβλέπει σαφή σχέδια σταδιακής μετάβασης για όλες τις περιοχές εξόρυξης άνθρακα”, τόνισε από την πλευρά του ο Νίκλας Νίνας (Verts/ALE, Γερμανία).
“Δεν γνωρίζουμε ακόμα ακριβώς από που θα προέλθουν οι πόροι”, είπε ο Τζιαναντόνιο Ντα Ρε (ID ,Ιταλία). “Πρέπει, επίσης, να καθοριστούν τα κριτήρια για την επιλογή των δικαιούχων και τη διανομή των πόρων”, πρόσθεσε.
Ο Γιόχαν Φαν Όβερτφελντ (ΕΣΜ, Βέλγιο), πρόεδρο της επιτροπής προϋπολογισμών, επισήμανε, ακόμα, την έλλειψη σαφήνειας σχετικά με την προέλευση ενός μέρους των χρημάτων. “Είμαστε υπέρ μιας κυκλικής οικονομίας αλλά κατά της ανακύκλωσης ‘κονδυλίων και χρημάτων’”.
Ο Γιουνούς Ομαρζί (GUE/NGL, Γαλλία), πρόεδρος της επιτροπής περιφερειακής ανάπτυξης, είπε: “Πρέπει να μειώσουμε τα κοινωνικά κόστη και να υποστηρίξουμε τις περιφέρειες σε αυτή τους τη μετάβαση”.
Επόμενα βήματα
Η πρόταση της Επιτροπής θα υποβληθεί στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές ώστε οι ευρωβουλευτές να μπορέσουν να τη συζητήσουν σε βάθος και να καταθέσουν τροπολογίες για τη βελτίωσή της. Στη συνέχεια, αναμένεται να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο με στόχο την επίτευξη συμφωνίας επί του τελικού κειμένου.
