– Πόσοι Άγιοι με το όνομα Γεώργιος κοσμούν το χριστιανικό εορτολόγιο;
– Ποιος είναι ο Άγιος Γεώργιος, ο πολιούχος των Ιωαννίνων και Προστάτης της Προεδρικής Φρουράς;
– Ποιος είναι ο Άγιος Γεώργιος Ραψάνης;
– Τι μεταφέρει η προφορική παράδοση για την παρουσία και το θαύμα του Αγίου Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης;
Ο Άγιος Γεώργιος, είναι ίσως ο μόνος Άγιος που είναι αποδεκτός από όλες σχεδόν τις Χριστιανικές Εκκλησίες, τον αναγνωρίζουν και τον τιμούν μουσουλμανικοί λαοί. Θεωρείται Άγιος της Ορθόδοξης, της Καθολικής, της Αγγλικανικής, της Λουθηρανικής και της Αρμενικής Εκκλησίας. Επίσης ο Άγιος Γεώργιος εορταζόταν ή και εορτάζεται και από πολλούς μουσουλμάνους, ειδικά της περιοχής των Βαλκανίων και της Τουρκίας ή της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο βίος του
Άγιος Γεώργιος (280 (;) – 23 Απριλίου 303)
Κατά την αγιογραφία ο πατέρας του Γεωργίου, καταγόταν από πλούσια και επίσημη γενιά της Καππαδοκίας. Αναφέρεται ότι γεννήθηκε στην Γεωργία, αρχικά ήταν ειδωλολάτρης και αργότερα έγινε Χριστιανός. Η μητέρα του ονομαζόταν Πολυχρονία, ήταν χριστιανή και καταγόταν από την πόλη Λύδδα (Διάσπολη) της Παλαιστίνης. Υπηρετούσε ως αξιωματικός του στρατού επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού, ο οποίος του απένειμε τον τίτλο του Κόμητος (συνταγματάρχη) στο τάγμα τον Ανικιώρων της αυτοκρατορικής φρουράς.
Όταν το 303, άρχισαν οι διωγμοί των χριστιανών από τον Διοκλητιανό, ο Γεώργιος δε δίστασε να ομολογήσει την χριστιανική του πίστη προκαλώντας το μένος Αυτοκράτορα, επειδή κατείχε μεγάλο αξίωμα και ήταν αγαπημένος του. Αρχικά του έταξε πλούτη, γη και δούλους για να αλλαξοπιστήσει και όταν ο Γεώργιος αρνήθηκε, υποβλήθηκε σε μια σειρά φρικτών βασανιστηρίων και καταδικάστηκε σε θάνατο με αποκεφαλισμό, την Παρασκευή 23 Απριλίου του έτους 303. Κατά τον υπολογισμό του χριστιανού ιστορικού και απολογητή Αγίου Ευσεβίου, η ημέρα αυτή αντιστοιχούσε στην Παρασκευή της Διακαινησίμου του Πάσχα. Οι χριστιανοί πήραν το λείψανό του και το έθαψαν μαζί με αυτό της μητέρας του, η οποία μαρτύρησε την ίδια ή την επόμενη ημέρα. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, ο πιστός υπηρέτης του Γεωργίου, Πασικράτης, εκτελώντας την επιθυμία του, παρέλαβε το λείψανο του Γεωργίου, μαζί με αυτό της μητέρας του και τα μετέφερε στη Λύδδα της Παλαιστίνης. Ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε ναό πάνω στον τάφο του. Από εκεί οι Σταυροφόροι τα μετέφεραν στη Δύση.
Γιατί είναι κινητή η γιορτή του Αγίου Γεωργίου;
Η μνήμη του τιμάται στις 23 Απριλίου για τις Εκκλησίες που πηγαίνουν σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, όπου εάν η ημέρα αυτή συμπέσει πριν την Ανάσταση, μετατίθεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, τη Δευτέρα της Διακαινησίμου. Η μεταφορά της εορτής γίνεται διότι η περίοδος πριν το Πάσχα είναι περίοδος πένθους και δεν ταιριάζει με τις λαοφιλείς και λαμπρές γιορτές στην ημέρα του εορτασμού του Αγίου Γεωργίου.
Η δημοφιλία του Αγίου Γεωργίου
Η φήμη του Γεωργίου διαδόθηκε σε όλη την Ανατολή. Ήδη, τον 4ο αιώνα υπήρχαν στη Συρία ναοί με το όνομά του, ενώ στην Αίγυπτο είχαν χτιστεί προς τιμήν του 40 ναοί και 3 μοναστήρια. Στην Κωνσταντινούπολη αναφέρεται ναός του Γεωργίου, ήδη, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου
Ο Άγιος Γεώργιος ο Μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος, ό έφιππος νέος πολεμιστής εδραιώθηκε σε ολόκληρη την ορθόδοξη χριστιανοσύνη ως ο ιδανικός ήρωας. Το ιδεώδες σύμβολο της ανδρείας, του αρρενωπού κάλλους και της ευσέβειας. Από την υμνογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας κοσμείται με τα επίθετα «ο μαργαρίτης ο πολύτιμος», «ο αριστεύς ο θείος», «ο λέων ο ένδοξος», «ο αστήρ ο πολύφωτος», «του Χριστού οπλίτης», «της ουρανίου στρατιάς ο συνόμιλος.
Στο Βυζάντιο, από τον 6ο αι. που η αυτοκρατορία ένιωθε τη σιγουριά, τη βεβαιότητα και την ασφάλεια της δύναμής της, ο Άη Γιώργης εικονίζεται πεζός, ενώ από τον 9ο αι. εικονίζεται έφιππος και με ακόντιο, δηλαδή πιο πολεμικός, αφού βρίσκεται προ των πυλών η απειλή του Ισλάμ, η δίνη της εικονομαχίας και η πίεση της αυξανόμενης δύναμης του Πάπα. Αργότερα, τον 11ο αιώνα, όταν πια το Βυζάντιο βρίσκεται σε ακόμα δυσχερέστερη θέση, με πολλούς εχθρούς να το περισφίγγουν και να το απειλούν, ο Άγιος στην εικονογραφία του καθιερώνεται ως δρακοντοκτόνος. Το Βυζάντιο είναι τότε που χρειάζεται να νιώθει δίπλα του πανίσχυρο σύμμαχο τη θεία δύναμη και παρουσία. Και ο Γεώργιος είναι τότε που καθιερώνεται ως προστάτης Άγιος των στρατευμάτων.
Λόγω της ιπποτικής του συμπεριφοράς, ο Άγιος Γεώργιος έγινε δημοφιλής στην Ευρώπη κατά το 10ο αιώνα, με αποτέλεσμα κατά το 15ο αιώνα η γιορτή του να είναι ίση σε σημασία και δημοφιλία με αυτή των Χριστουγέννων. Στο Συμβούλιο της Οξφόρδης το 1222, η ημέρα του Αγίου Γεωργίου κηρύχθηκε επίσημη αργία και το 14ο αιώνα έγινε προστάτης Άγιος της χώρας κι θεωρείτο από το σχετικό θρύλο και ως προστάτης Άγιος των ιπποτών της Στρογγυλής Τράπεζας. Είναι επίσης ο προστάτης των χριστιανών της Παλαιστίνης, της Βηρυτού, Άγιος της Μόσχας, της Αραγονίας, της Γεωργίας και της Καταλονίας, του βουλγαρικού Στρατού, του Ελληνικού Πεζικού, των Μασόνων, των Προσκόπων, ενώ μέχρι το 18ο αιώνα ήταν και της Πορτογαλίας.
Ο Άγιος Γεώργιος, όπως και στο Βυζάντιο, έγινε ο προστάτης και Τροπαιοφόρος άγιος του Ελληνικού Στρατού, έπειτα από την απελευθέρωση του ελληνικού Γένους. Έτσι, στην εικόνα του δράκου είδαν τον Τούρκο κατακτητή, που σκοτώνεται από τον Άγιο. Η απεικόνισή του αυτή εμφανίζεται στην αγιογραφία από τον 12ο αιώνα και μετά.
Το όνομα
Το Γεώργιος, Γιώργος στη σύγχρονη εκδοχή του, προέρχεται από τις λέξεις γη+έργο και σημαίνει γεωργός, αυτός που δουλεύει τη γη. Σημαίνει, ακόμη και αυτόν που επιδέχεται πνευματική καλλιέργεια. Το όνομα Γεώργιος είναι ελληνικό, προέρχεται από το ουσιαστικό «γεώργιον» που σημαίνει καλλιεργήσιμο και την περίοδο της εορτής του (23 Απριλίου) οι αγρότες σπέρνουν, εξ ου και η επωνυμία του «σποριάρης».
Σύμφωνα με την αγγλική Wikipedia, το όνομα έχει δωδεκαθεϊστικές καταβολές, αφού η λέξη «γεωργός» αναφέρεται στον Αριστοφάνη και, σύμφωνα με τις αρχαιοελληνικές πηγές, αποτελούσε επιθετικό προσδιορισμό του Δία («Ζευς Γεωργός»), καθώς μέσα στα καθήκοντά του ήταν και η προστασία των σοδειών. Ο Αἴλιος Ἡρωδιανός τον 2ο αιώνα μ.Χ. συμπεριέλαβε το «Γεώργιος» στα θεοφορικά ονόματα, ήτοι ονόματα που προήλθαν από αυτά των Θεών με την προσθήκη της κατάληξης «-ιος» (όπως για παράδειγμα και το «Δημήτριος».
Λαογραφία
Στη λαϊκή μνήμη ήταν γνωστή η νομισματική απεικόνιση του Μεγάλου Αλέξανδρου που σκοτώνει τον λέοντα, πολύ πριν την ομόλογη σκηνή της Ορθοδοξίας. Χαρακτηριστική, επίσης, είναι η σύγχρονη εκδοχή της γνωστής αρχαίας παροιμίας, στην οποία ο Άγιος αντικατέστησε την Αθηνά: «Άγιε μου Γιώργη βόηθα με, κούνα και συ το χέρι σου».
Ο Άγιος Γεώργιος κατέχει μια σημαντική θέση στο λαϊκό εορτολόγιο. Σε πολλά μέρη της ελληνικής επικράτειας ο μήνας Απρίλιος, που συμβαίνει να εορτάζεται η μνήμη του Μεγαλομάρτυρα Αγίου Γεωργίου, ονομάζεται και “Αϊγιώργης”, ή “Αϊγιωργίτης”. Η εορτή του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) θεωρείται ως αρχή μίας περιόδου για διάφορες γεωργικές εργασίες. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας γιορτάζονται ξεχωριστά έθιμα που συνδέονται με την γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Λατρεύεται ιδιαίτερα από τους Σαρακατσάνους αλλά και από Πομάκους της Θράκης.
Οι εορτές του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) ελαμβάνοντο παλαιότερα ως χρονικά ορόσημα για τις αγροτικές και ποιμενικές συμφωνίες (προσλήψεις βοσκών, καλλιέργεια κτημάτων κλπ), καθώς διαιρούν τον χρόνο σε δύο εξαμηνίες. Η γιορτή μέσα στην πασχαλινή περίοδο δίνει την ευκαιρία για ένα ανοιξιάτικο πανηγυρισμό στα πολλά εξωκλήσια και τις στάνες των κτηνοτρόφων, με προσφορά γαλακτερών στους επισκέπτες και ζωοθυσίες (κουρμπάνια) προς τιμή του Αγίου.
Τι μεταφέρει η προφορική παράδοση για την παρουσία και το θαύμα του Αγίου Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης;
Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στη Ρητίνη, σήμερα ανενεργό, που χρησιμοποιείται από την Ιερά Μητρόπολη ως εποχιακή παιδική κατασκήνωση, έχει συνδεθεί με πολλά έθιμα, προφορικές λαϊκές παραδόσεις. Μια από αυτές αναφέρεται στο κτίσιμο του Μοναστηριού και τα εμπόδια που έβαζαν οι Τούρκοι για την ολοκλήρωσή του. Έτσι πριν ακόμη ολοκληρωθεί ο κύριος ναός, ο επικεφαλής μπέης των Τούρκων εμπόδισε τις εργασίες και οι κάτοικοι τού έδωσαν γερό μπαχτσίσι, για να τους επιτρέψει να συνεχίσουν. Τους ανάγκασε, όμως, να χτίσουν κάτω από το έδαφος τρία σκαλοπάτια, διότι ήταν υπόδουλοι. Επίσης τους έβαλε και διάφορους άλλους περιοριστικούς όρους. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο μπέης πήγε να ελέγξει τις εργασίες, ο αρχιμάστορας έχτιζε στην άκρη του γκρεμού και στην ερώτηση του μπέη, αν φοβάται, απάντησε ότι τον φυλάει ο Αϊ Γιώργης. Τότε ο μπέης του είπε να ρίξει το τάσι με το νερό που έπινε στον γκρεμό και να βοηθήσει ο Άγιος να μην σπάσει. Έτσι και έγινε. Το τάσι όχι μόνο δεν έσπασε, αλλά στάθηκε όρθιο και δε χύθηκε ούτε το νερό. Βλέποντας το θαύμα ο Τούρκος τους άφησε να συνεχίσουν χωρίς να τους ενοχλεί.
Πόσοι Άγιοι με το όνομα Γεώργιος κοσμούν το χριστιανικό εορτολόγιο;
Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, συνολικά 56 μορφές με το όνομα Γεώργιος κοσμούν το εορτολόγιό της, ενώ υπάρχει και η Αγία Γεωργία του Κλερμόν-Φεράν έζησε τον 6ο αιώνα στην Ωβέρνη της Γαλλίας.
Από τους πολλούς Αγίους με το όνομα Γεώργιος μπορούμε να αναφέρουμε:
– Τον Γεώργιο Α΄, Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως για περίπου έξι χρόνια, πιθανόν από το 679 μέχρι το 686. Επί των ημερών της Πατριαρχίας του και υπό την προεδρία του συνεκλήθη, το 680 στην Κωνσταντινούπολη, η ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος [1], η οποία καταδίκασε τον Μονοθελητισμό. Ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 18 Αυγούστου.
– Το Άγιο Γεώργιο τον Νεαπολίτη ( εκ Νεαπόλεως Μικράς Ασίας, †1797)
– Τον Άγιο Γεώργιος Χιοπολίτη, που μαρτύρησε στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας (†1807)
– Τον Άγιο Γεώργιο Κλιμάνογλου, νεομάρτυρα στη Σμύρνη (†1922), που μαρτύρησε μαζί με τον άγιο Χρυσόστομο Σμύρνης
– Το Άγιο Γεώργιο Καρασταμάτη, Έλληνα Μικρασιάτη Ιερέα, ο οποίος μαρτύρησε κατά τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής (†4 Σεπτεμβρίου 1922
Ποιος είναι ο Άγιος Γεώργιος, ο πολιούχος των Ιωαννίνων και Προστάτης της Προεδρικής Φρουράς;
Ο Νεομάρτυρας Άγιος Γεώργιος γεννήθηκε το 1808 στον οικισμό Τσούρχλι (σημερινό Άγιος Γεώργιος Γρεβενών) του Νομού Γρεβενών. Οι γονείς του, Κωνσταντίνος και Βασιλική, ασχολούνταν με τη γεωργία και ήταν φτωχοί. Στα 16 του χρόνια πήγε στα Γιάννενα για να βρει πόρους για να επιβιώσει. Καταδικάστηκε για την χριστιανική του πίστη, δεν δελεάστηκε από τις προσφορές για να αλλαξοπιστήσει, υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια και την Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 1838, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου, ο Άγιος απαγχονίστηκε. Το ιερό λείψανό του παρέμεινε κρεμασμένο μέχρι τις 19 Ιανουαρίου, διάστημα κατά το οποίο παρατηρήθηκαν πολλά θαυμαστά σημεία της αγιότητας του. Ήδη από το βράδυ της Δευτέρας, 17 Ιανουαρίου, ένα φως κατέβαινε από τον ουρανό και στεφάνωνε το κεφάλι του Νεομάρτυρα.
Η μνήμη του τιμάται στις 17 Ιανουαρίου και αποτελεί τον πολιούχο Άγιο της πόλης των Ιωαννίνων και της γενέτειράς του, του χωριού Άγιος Γεώργιος Γρεβενών. Τέλος, ο Άγιος τιμάται ιδιαίτερα και στο χωριό Αργυρό Πηγάδι Αιτωλοακαρνανίας, όπου υπάρχει ο ομώνυμος πεντάτρουλος ναός, ο οποίος είναι ο πρώτος ναός που κτίστηκε προς τιμήν του το 1847, δηλαδή μόλις 9 χρόνια μετά το μαρτύριό του. Επίσης έχει αναγνωριστεί ως Έφορος και Προστάτης της Προεδρικής Φρουράς.
Άγιος Γεώργιος ο Νεομάρτυρας εκ Ραψάνης
Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ανήκε σε ανώτερη κοινωνικά και οικονομικά οικογένεια της Ραψάνης. Καταδικάστηκε στον Τύρναβο και μαρτύρησε για την πίστη του. Σε κωνικό πώμα παλαιάς – πριν το 1900 – αργυρής λειψανοθήκης, η οποία αντικατέστησε ακόμη παλαιότερη πρόχειρη και απλή κατασκευή, είναι χαραγμένα με κεφαλαία γράμματα τα εξής: «Ο ΕΝΔΟΞΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘΛΗΣΑΣ ΕΝ ΤΥΡΝΑΒΩ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1818 ΕΠΙ ΒΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΥΙΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΗΤΟΝ ΥΙΟΣ ΧΑΤΖΗ ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ ΥΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΕΙΟΥ ΨΑΛΤΟΥ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΣ ΣΜΑΡΑΓΔΑΣ ΘΥΓΑΤΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ».
Φυσικά κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα να επισημάνουμε ότι και το όνομα Γεώργιος είναι μακράν το δημοφιλέστερο όνομα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον ερευνητή Χάρη Φουνταλή, οι Γιώργηδες είναι πάνω από 171.000 στην Ελλάδα.
Γιώργος Κουκουλιάτας, δημοσιογράφος
