Το σύστημα τροφίμων, από την παραγωγή έως την κατανάλωση και τα απόβλητα, έχει μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων. Με την γνωστή στρατηγική “Farm to Fork” που παρουσιάστηκε στις 20 Μαΐου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων της ΕΕ το οποίο θα προστατεύει την επισιτιστική ασφάλεια, τους ανθρώπους και τον φυσικό περιβάλλον.
Καθορισμός στόχων
Η στρατηγική παρέχει το πλαίσιο για μια σειρά νόμων που θα προτείνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη θεμάτων από την αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα φυτοφάρμακα, τους νέους κανόνες της ΕΕ για την καλή μεταχείριση των ζώων και τα σχέδια για την αντιμετώπιση των αποβλήτων τροφίμων έως και την αντιμετώπιση της απάτης τροφίμων στην σήμανσή τους, μια πρωτοβουλία για την εκτροφή άνθρακα και τη μεταρρύθμιση του αγροτικού συστήματος της ΕΕ.
Θα συμπληρώσει την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ και θα δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Όλες οι προτάσεις θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι βασικοί στόχοι της στρατηγικής για το 2030:
- 50% μείωση στη χρήση και τον κίνδυνο των χημικών φυτοφαρμάκων
- τουλάχιστον 20% μείωση της χρήσης λιπασμάτων
- 50% μείωση των πωλήσεων αντιμικροβιακών που χρησιμοποιούνται για εκτρεφόμενα ζώα και υδατοκαλλιέργειες
- 25% της γεωργικής γης που χρησιμοποιείται για τη βιολογική γεωργία
Παρόλο που η αγροκαλλιέργεια της ΕΕ είναι ο μόνος σημαντικός τομέας της γεωργίας παγκοσμίως που έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (κατά 20% από το 1990), εξακολουθεί να ευθύνεται για περίπου το 10% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (εκ των οποίων το 70% οφείλεται σε ζώα). Μαζί με την κατασκευή, μεταποίηση, συσκευασία και μεταφορά, ο τομέας των τροφίμων είναι ένας από τους κύριους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής.
Σύμφωνα με τη στρατηγική, μια αλλαγή στον τρόπο παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης τροφίμων είναι απαραίτητη για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα προς το ζην όλων των οικονομικών παραγόντων στην τροφική αλυσίδα, δημιουργώντας δίκαιες οικονομικές αποδόσεις και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Το “Farm to fork” αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και έχει ως στόχο να καταστήσει την ΕΕ ουδέτερη για το κλίμα έως το 2050 ενώ συνδέεται στενά με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα 2030.
Στόχος της είναι να καταστήσει το σύστημα τροφίμων της ΕΕ πιο ισχυρό και ανθεκτικό σε μελλοντικές κρίσεις, όπως του Covid-19, και σε πιο επαναλαμβανόμενες φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες ή ξηρασίες.
Εξασφάλιση προσιτής, υγιεινής και βιώσιμης τροφής
Η στρατηγική “Farm to Fork” σκοπεύει να εξασφαλίσει προσιτή, ασφαλή και θρεπτική τροφή για τους καταναλωτές. Ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις για υγιή και φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.
Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου από τον Απρίλιο του 2019, η προέλευση (53%), η τιμή (51%), η ασφάλεια των τροφίμων (50%) και η γεύση (49%) είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες για τους Ευρωπαίους, όταν αγοράζουν τρόφιμα και τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (66%) απάντησε ότι είχε αλλάξει τις συνήθειές τους αφού ανακάλυψαν πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους για τα τρόφιμα.
Τα πρότυπα κατανάλωσης αλλάζουν, αλλά με περισσότερους από 950.000 θανάτους το 2017 που σχετίζονται με ανθυγιεινές δίαιτες και οι μισοί ενήλικες είναι υπέρβαροι, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Για να διευκολυνθεί η επιλογή υγιεινών οπτικών και η λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα υποχρεωτικό εναρμονισμένο σύστημα σήμανσης διατροφικών στοιχείων στη συσκευασία.
Η ΕΕ ηγείται μιας παγκόσμιας μετάβασης
Η ΕΕ είναι ο νούμερο ένα εισαγωγέας και εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων παγκοσμίως και η μεγαλύτερη αγορά θαλασσινών. Το ευρωπαϊκό φαγητό έχει το υψηλότερο παγκόσμιο πρότυπο και η στρατηγική στοχεύει στην προώθηση μιας παγκόσμιας μετάβασης στη βιωσιμότητα σε συνεργασία με τους εταίρους και μέσω εμπορικών συμφωνιών.
Το Κοινοβούλιο, ισχυρός υπερασπιστής της αειφορίας
Σε ψήφισμα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που εγκρίθηκε τον Ιανουάριο, το ΕΚ χαιρέτισε το σχέδιο για μια στρατηγική βιώσιμου συστήματος τροφίμων και υπογράμμισε την ανάγκη αποτελεσματικότερης χρήσης των φυσικών πόρων, ενώ υποστηρίζει τον γεωργικό τομέα. Επανέλαβε εκκλήσεις για μείωση της εξάρτησης από τα φυτοφάρμακα και τη χρήση λιπασμάτων και αντιβιοτικών στη γεωργία. Ζήτησε επίσης υψηλότερα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων και έναν στόχο μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων σε επίπεδο ΕΕ 50%.
Μετά την παρουσίαση της νέας στρατηγικής “Farm to Fork”, ο πρόεδρος της επιτροπής περιβάλλοντος Πασκάλ Κονφίν (Renew Europe, Γαλλία) δήλωσε ότι τα σχέδια πρέπει να μετατραπούν σε κοινοτική νομοθεσία. Ο Νορμπέρτ Λινς (EPP, Γερμανία), πρόεδρος της γεωργικής επιτροπής, δήλωσε ότι η στρατηγική πρέπει να βασιστεί στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση Covid-19 και να δώσει στους αγρότες την υποστήριξη που χρειάζονται για να εγγυηθούν την επισιτιστική ασφάλεια.
