Το Αφγανιστάν αποτελεί εδώ και καιρό πηγή ανησυχίας για την ΕΕ. Μετά την απόσυρση των στρατευμάτων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ τον Αύγουστο 2021 και την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε την απομάκρυνση των πολιτών που βρίσκονταν σε κίνδυνο από τη χώρα, καθώς και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα των δικαιωμάτων των γυναικών.
Η πλειοψηφία των γυναικών δεν είχε το δικαίωμα να εργαστεί, να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο και στο σχολείο. Οι Ταλιμπάν σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζουν την ανάληψη ηγετικών ρόλων από γυναίκες στο Αφγανιστάν και χρησιμοποιούν τη βία για να καταστείλουν τυχόν διαδηλώσεις.
“Για τις γυναίκες και τα κορίτσια του Αφγανιστάν, [η επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία] συνεπάγεται συστηματική και βάναυση καταπίεση όλων των πτυχών της ζωής τους. Η πρόσβαση των γυναικών στα πανεπιστήμια και γενικότερα στην εκπαίδευση απαγορεύεται στις περιοχές που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν και οι γυναίκες πωλούνται ως σκλάβες του σεξ”, δήλωσε η Έβελιν Ρέγκνερ, πρώην επικεφαλής της επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων.
Η ΕΕ και το Αφγανιστάν
Η ΕΕ και το Κοινοβούλιο έχουν δεσμευτεί να βρουν τρόπους για να μπορέσουν να βοηθήσουν καλύτερα όσους βρίσκονται στη χώρα και τους εξόριστους και να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της διακυβέρνησης των Ταλιμπάν. Οι Αφγανοί υπήκοοι συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων ομάδων αιτούντων άσυλο και προσφύγων που φιλοξενούνται σε ευρωπαϊκό έδαφος από το 2014. Περίπου 600.000 Αφγανοί έχουν εκτοπιστεί μόνο το 2021, εκ των οποίων το 80% είναι γυναίκες και παιδιά.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ φυγάδευσαν συνολικά 22.000 Αφγανούς, συμπεριλαμβανομένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γυναικών, δημοσιογράφων, ακτιβιστών, αστυνομικών και αξιωματούχων και δικαστών.
Κατά τη διάρκεια διάσκεψης των G20 τον Οκτώβριο του 2021, η Επιτροπή ανακοίνωσε πακέτο στήριξης ύψους 1 δισ. ευρώ για τον αφγανικό λαό και τις γειτονικές χώρες, με σκοπό την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών στη χώρα και την ευρύτερη περιοχή. Η ΕΕ ελπίζει επίσης να αποκτήσει διπλωματική παρουσία στην Καμπούλ. Οι υπουργοί Εξωτερικών των κρατών μελών της ΕΕ συμφώνησαν δε ότι η ΕΕ θα συνεργαστεί με τους Ταλιμπάν μόνο εάν σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως τα δικαιώματα των γυναικών, και συγκροτήσουν μια αντιπροσωπευτική μεταβατική κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς.
Ο ρόλος του Κοινοβουλίου
Σε δήλωση τους τον Αύγουστο του 2021, οι ευρωβουλευτές προέτρεψαν τις αρχές του Αφγανιστάν να σεβαστούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και τα επιτεύγματα των τελευταίων 20 ετών στους τομείς των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών, του δικαιώματος στην εκπαίδευση, της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021 σχετικά με την κατάσταση στο Αφγανιστάν, το Κοινοβούλιο κάλεσε την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συνεργαστούν για την απομάκρυνση των ευρωπαίων πολιτών και των Αφγανών που κινδυνεύουν δημιουργώντας ανθρωπιστικές διόδους για Αφγανούς πρόσφυγες που αναζητούν προστασία σε γειτονικές χώρες.
Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν επίσης ειδικό πρόγραμμα βίζα για τις Αφγανές γυναίκες που αναζητούν προστασία. Τον Οκτώβριο του 2021, η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (FEMM) πραγματοποίησε κοινή ακρόαση με την Αντιπροσωπεία για τις σχέσεις με το Αφγανιστάν, όπου πέντε Αφγανές κατέθεσαν στοιχεία σχετικά με την κατάσταση των γυναικών υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν και τις προσδοκίες τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά την ακρόαση, οι δύο τότε επικεφαλής Έβελιν Ρέγκνερ (S&D, Αυστρία) και Πέτρας Αουστρεβίσιους (Renew, Λιθουανία) προέβησαν σε κοινή ανακοίνωση στην οποία τόνισαν την ανάγκη να τεθεί το θέμα της κατάστασης των Αφγανών γυναικών και κοριτσιών στις επαφές της ΕΕ με τις αρχές των Ταλιμπάν και να καταστεί προτεραιότητα στις δραστηριότητες του Κοινοβουλίου.
Το 2021, μια ομάδα 11 Αφγανών γυναικών προτάθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το Βραβείο Ζαχάρωφ 2021 για την Ελευθερία της Σκέψης, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τον γενναίο αγώνα τους για την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η υποεπιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διοργανώνει στις 1-2 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες τις “Ημέρες Αφγανών Γυναικών” με τη συμμετοχή εκπροσώπων του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Αφγανών γυναικών, ώστε να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο σχετικά με τις συνθήκες στο Αφγανιστάν. Στο συνέδριο θα απευθύνουν τον λόγο η πρόεδρος του κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα και η πρώην υπουργός Γυναικείων Υποθέσεων του Αφγανιστάν, Σίμα Σαμάρ, ενώ θα παιχτούν ηχογραφημένα μηνύματα από την Ατζελίνα Τζολί, ειδική απεσταλμένη του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και την αναπληρώτρια γενική γραμματέα του ΟΗΕ Αμίνα Μοχάμεντ.
