Προσυνταξιοδοτική βεβαίωση – Τι είναι και ποιοι πρέπει να υποβάλλουν αίτηση

Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

Διαχρονικό πρόβλημα του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος της χώρας είναι οι σημαντικές καθυστερήσεις που παρατηρούνται από το χρονικό σημείο της υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης του υποψήφιου συνταξιούχου μέχρι την απονομή σε αυτόν των συνταξιοδοτικών παροχών που δικαιούται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε λόγω πολυπλοκότητας των διατάξεων που διέπουν την εκάστοτε υπόθεση, είτε λόγω προβλημάτων σχετικά με τη συγκέντρωση των απαραίτητων στοιχείων και τον συντονισμό των περισσότερων αρμόδιων, και πολλές φορές υποστελεχωμένων, υποκαταστημάτων  του ασφαλιστικού φορέα, όπως επί παραδείγματι σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, υπάρχουν καθυστερήσεις πολλών ετών.

Ο νομοθέτης προσπαθεί με ποικίλες πρωτοβουλίες την επιτάχυνση των διαδικασιών απονομής των συντάξεων, μία εκ των οποίων συνιστά και η λεγόμενη προσυνταξιοδοτική βεβαίωση.

Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση δεν αποτελεί νέα ρύθμιση, καθόσον το πρώτον προβλέφθηκε με το άρθρο 47 του Νόμου 2676/1999. Ο νομοθέτης, λαμβάνοντας υπόψη ότι σε πολλές περιπτώσεις υποψήφιοι συνταξιούχοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς να πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, και συγκεκριμένα τον απαραίτητο χρόνο ασφάλισης, λόγω αφενός της αδυναμίας τους να προσδιορίσουν τον χρόνο ασφάλισής τους από μόνοι τους και αφετέρου της έλλειψης ενημέρωσης από τον ασφαλιστικό τους φορέα, νομοθέτησε τη διάταξη περί βεβαίωσης του χρόνου ασφάλισης πριν τη συνταξιοδότηση, ώστε να αποφεύγονται τέτοια φαινόμενα και να επιταχυνθούν οι σχετικές διαδικασίες. Ωστόσο, η διάταξη αυτή δεν εφαρμόστηκε καθολικά στο ασφαλιστικό σύστημα, λόγω ελλιπούς μηχανογράφησης των ημερών ασφάλισης.  Το άρθρο αυτό, στην αρχική του μορφή, όριζε ότι «Οι ασφαλιστικοί φορείς υποχρεούνται να προβαίνουν στον προσδιορισμό του χρόνου ασφάλισης, μετά από σχετική αίτηση του ασφαλισμένου, που υποβάλλεται άπαξ μέσα σε πέντε (5) χρόνια πριν από την ημερομηνία συμπλήρωσης του ορίου συνταξιοδότησης και να χορηγούν βεβαίωση, που εξομοιούται με απόφαση, η οποία υπόκειται σε περίπτωση αμφισβήτησης σε όλα τα κατά νόμο προβλεπόμενα ένδικα μέσα.

Αρμόδιες υπηρεσίες για την εξέταση των αιτημάτων και την έκδοση της βεβαίωσης είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες για την απονομή συντάξεων.

Με αποφάσεις του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, που εκδίδονται ύστερα από πρόταση του Δ.Σ. κάθε ασφαλιστικού Φορέα καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής.»

Κατόπιν τροποποιήσεων, με πιο πρόσφατη αυτή του Νόμου 4798/2021 (άρθρο 257), το ανωτέρω άρθρο έχει σήμερα την κάτωθι μορφή:

«1. Μετά από αίτηση του ασφαλισμένου, που υποβάλλεται στα τελευταία δύο (2) χρόνια πριν από την ημερομηνία συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας για συνταξιοδότηση, ο e-ΕΦΚΑ υποχρεούται να προβαίνει σε προσδιορισμό του χρόνου ασφάλισής του και να χορηγεί την αντίστοιχη προσυνταξιοδοτική βεβαίωση, αφού καλέσει τον ασφαλισμένο να συμπληρώσει τα τυχόν ελλείποντα δικαιολογητικά.

Η βεβαίωση εξομοιώνεται με απόφαση, αποτελεί εκτελεστή πράξη της Διοίκησης και υπόκειται στις διοικητικές προσφυγές που προβλέπονται από τη νομοθεσία.

Η υπηρεσία που είναι αρμόδια για την έκδοση της βεβαίωσης αποφαίνεται εντός τριών (3) μηνών από τη συμπλήρωση των κατά περίπτωση απαιτούμενων δικαιολογητικών.

  1. Όταν ο ασφαλισμένος έχει υπαχθεί στην ασφάλιση περισσότερων του ενός πρώην ασφαλιστικών φορέων, η αίτηση είναι υποχρεωτική, υποβάλλεται άπαξ, λογίζεται δε ότι συμπεριλαμβάνει όλους τους πρώην ασφαλιστικούς φορείς. Η σχετική προσυνταξιοδοτική βεβαίωση συνυποβάλλεται με την αίτηση συνταξιοδότησης.
  2. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του e-ΕΦΚΑ καθορίζονται οι αρμόδιες υπηρεσίες για την υποβολή της αίτησης και την έκδοση της βεβαίωσης, τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα στοιχεία και το περιεχόμενο της βεβαίωσης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.».

Περαιτέρω, με το ίδιο άρθρο 257 του Ν.4798/2021 προβλέφθηκε ότι «2. Οι προσυνταξιοδοτικές βεβαιώσεις του άρθρου 47 του ν. 2676/1999 (Α’ 1) μπορούν να εκδίδονται και από πιστοποιημένους επαγγελματίες του άρθρου 1 και παράγουν πλήρη απόδειξη ως προς τα στοιχεία που εμπεριέχονται σε αυτές. 3. Η ισχύς της παρ. 2 του άρθρου 47 του ν. 2676/1999, όπως αυτή τροποποιείται με το παρόν, άρχεται από την έναρξη λειτουργίας του ειδικού μητρώου πιστοποιημένων επαγγελματιών που τηρείται στον e-ΕΦΚΑ.»

Εκ των ανωτέρω προκύπτουν τα κάτωθι:

– Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση πιστοποιεί τον χρόνο ασφάλισης των υποψήφιων συνταξιούχων στα Ταμεία του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΝΑΤ, ΟΓΑ κ.λπ.) έτσι όπως έχει διαμορφωθεί δύο χρόνια προτού συμπληρώσουν το όριο ηλικίας για να συνταξιοδοτηθούν, με σκοπό όταν συμπληρώσουν το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης να μην χρειάζεται να καταμετρηθούν όλα τα ένσημα, αλλά μόνον αυτά που θα έχουν πραγματοποιηθεί από την έκδοση της προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης και μετά.

– Η αίτηση για τη χορήγηση προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης είναι υποχρεωτική για τους ασφαλισμένους που έχουν περισσότερα του ενός ταμεία ασφάλισης, δηλαδή για όλους τους ασφαλισμένους που θα συνταξιοδοτηθούν με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης.

– Η αίτηση για τη χορήγηση της βεβαίωσης υποβάλλεται δύο χρόνια πριν την υποβολή της αίτησης για σύνταξη. Ως εκ τούτου, άμεσα αίτηση πρέπει να υποβάλουν οι ασφαλισμένοι που μπορούν να συνταξιοδοτηθούν εντός των επόμενων δύο ετών (από σήμερα έως και το 2024).

– Η αίτηση για τη χορήγηση της βεβαίωσης μπορεί να υποβληθεί είτε στον e-ΕΦΚΑ είτε, εναλλακτικά, σε πιστοποιημένο για την έκδοση συντάξεων επαγγελματία (δικηγόρο/ λογιστή-φοροτεχνικό).

– Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση επέχει θέση απόφασης. Αποτελεί εκτελεστή πράξη της Διοίκησης και υπόκειται στις διοικητικές προσφυγές που προβλέπονται από τη νομοθεσία. Η Υπηρεσία που είναι αρμόδια για την έκδοση της βεβαίωσης αποφαίνεται εντός τριών μηνών από τη συμπλήρωση των κατά περίπτωση απαιτούμενων δικαιολογητικών.

– Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση συνυποβάλλεται με την αίτηση συνταξιοδότησης.

– Η βεβαίωση προσδιορίζει το χρόνο τόσο της κύριας όσο και της επικουρικής ασφάλισης.

Η χορήγηση προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης, αν και δεν φιλοδοξεί να δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα των καθυστερήσεων στις απονομές των συντάξεων, εντούτοις, αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην επιτάχυνση των εν λόγω διαδικασιών και δη στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, όπου παρατηρούνται οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που προβλέφθηκε η υποχρεωτικότητα της ρύθμισης στις περιπτώσεις αυτές.