Κάθε χρόνο, το Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ για να τιμήσει άτομα, ομάδες και οργανώσεις που έχουν συμβάλει με ξεχωριστό τρόπο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών. Το 2021, το βραβείο έλαβε ο Ρώσος πολιτικός της αντιπολίτευσης και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Αλεξέι Ναβάλνι.
Κάθε πολιτική ομάδα του Κοινοβουλίου μπορεί να προτείνει υποψηφίους (για κάθε υποψήφιο απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτών). Οι φετινές υποψηφιότητες, οι οποίες παρουσιάστηκαν σε συνεδρίαση των επιτροπών εξωτερικών υποθέσεων, ανάπτυξης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις Βρυξέλλες, στις 26 Σεπτεμβρίου 2022, είναι οι εξής:
- Ο γενναίος λαός της Ουκρανίας, εκπροσωπούμενος από τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι (με την υποστήριξη του ΕΛΚ)
- Ο λαός της Ουκρανίας (με την υποστήριξη των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών και της Renew Europe)
- Η Σόνια Γκουαχαχάρα (με την υποστήριξη των Verts/ALE)
- Ο πρόεδρος Ζελένσκι (με την υποστήριξη των ΕΣΜ)
- Η Επιτροπή Αλήθειας στην Κολομβία (με την υποστήριξη της Αριστεράς)
- Η Σιρίν Αμπού Άκλεχ (με την υποστήριξη της Γκρέις Ο’ Σάλιβαν και 42 άλλων ευρωβουλευτών)
- Ο Τζούλιαν Ασάνζ (με την υποστήριξη της Σαμπρίνα Πινεντόλι και άλλων 40 ευρωβουλευτών)
Η υποψηφιότητα του γενναίου λαού της Ουκρανίας, εκπροσωπούμενου από τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελέσκι, προτάθηκε από το ΕΛΚ. Ο απρόκλητος και αδικαιολόγητος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022, έχει καταστροφικές συνέπειες για τον λαό της Ουκρανίας, ο οποίος μάχεται για να προστατεύσει τη χώρα του, την ανεξαρτησία και εδαφική της ακεραιότητα, αλλά και την ελευθερία, τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τις ευρωπαϊκές αξίες.
Η Renew Europe και οι Σοσιαλιστές & Δημοκράτες έθεσαν ως υποψηφιότητα τον λαό της Ουκρανίας, υπογραμμίζοντας τον ρόλο μεμονωμένων ατόμων, εκπροσώπων πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών, δημόσιων και κρατικών οργανισμών. Αναφέρουν, μεταξύ άλλων, τις Κρατικές Υπηρεσίες Έκτακτης Ανάγκης (SES) της Ουκρανίας, την Γιούλια Παγιέβσκα (ιδρύτρια του τμήματος υγειονομικών εκκενώσεων “Άγγελοι της Τάιρα”, την Ολεξάντρα Ματβιιτσούκ (ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων), το κίνημα πολιτικής αντίστασης της Κίτρινης Κορδέλας, και τον Ιβάν Φεντόροφ (πρώην δήμαρχο της Μελιτόπολης).
Η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕΣΜ) έθεσαν ως υποψηφιότητα τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, υπογραμμίζοντας το θάρρος του, την αντοχή του και την αφοσίωσή του στο λαό του και στις ευρωπαϊκές αξίες.
Η Σόνια Γκουαχαχάρα είναι ακτιβίστρια για το περιβάλλον και τα δικαιώματα των αυτόχθονων λαών στη Βραζιλία. Ως ηγέτης μιας συμμαχίας αυτοχθόνων πληθυσμών, αγωνίζεται για την προστασία των δικαιωμάτων των ιθαγενών λαών επί της γης τους. Ο ακτιβισμός της την έχει φέρει σε σύγκρουση με τις κρατικές αρχές και ισχυρά λόμπι που διεκδικούν τον έλεγχο ιθαγενών περιοχών.
Η Επιτροπή Αλήθειας συγκροτήθηκε μετά την υπογραφή το 2016 της συμφωνίας ειρήνης μεταξύ της κυβέρνηση της Κολομβίας και της οργάνωσης των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας (FARC). Αποσκοπεί στην εξακρίβωση των περιστατικών παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου και στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εκατομμυρίων θυμάτων του. Η ομάδα των Verts/ALE αναφέρει τα ονόματα των Φρανσίσκο Ρου, Αλεχάνδρο Βαλένσια Βίγια, Μάρτα Ρουίζ Ναράνχο, Αλφρέντο Μολάνο Μπράβο (μετά θάνατον), Σαούλ Αλόνσο Φράνκο, Λουσία Βικτόρια Γκονζάλεζ, Πατρίσια Τομπόν Γιαγκαρί, Αλεχάνδρα Μίλερ, Λέινερ Παλάσιος, Άνχελα Σαλαζάε Μουρίγιο (μετά θάνατον), και Κάρλος Μαρτίν Μπεριστείν, θέλοντας να αποτίσει φόρο τιμής στα θύματα του εμφυλίου πολέμου και να στηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία.
Η Παλαιστινο-αμερικανίδα Σιρίν Αμπού Άκλεχ ήταν δημοσιογράφος για το ειδησεογραφικό δίκτυο Al Jazeera για 25 χρόνια. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στον αραβόφωνο κόσμο και ήταν γνωστή για τα ρεπορτάζ που έκανε στα κατεχόμενα, από το Ισραήλ, παλαιστινιακά εδάφη. Την σκότωσαν στις 11 Μαΐου 2022, ενώ κάλυπτε μια επιδρομή του ισραηλινού στρατού στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν, στη κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Ο ιδρυτής του ιστότοπου WikiLeaks Τζούλιαν Ασάνζ έχει δημοσιοποιήσει πολλαπλά έγγραφα που αφορούν εγκλήματα πολέμου, αυθαίρετες κρατήσεις, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασανιστηρίων. Ο Ασάνζ παραμένει κρατούμενος σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ αναμένεται να εκδοθεί στις ΗΠΑ, όπου διώκεται για κατασκοπεία και κατάχρηση υπολογιστή.
Ιστορικό
Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βραβείο θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Πήρε το όνομά του από το Σοβιετικό φυσικό επιστήμονα και πολιτικό αντιφρονούντα Αντρέι Ζαχάρωφ και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ.
Χρονοδιάγραμμα
- 13 Οκτωβρίου: οι επιτροπές AFET και DEVE θα επιλέξουν τους τρεις φιναλίστ
- 20 Οκτωβρίου: ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων επιλέγουν τον νικητή
- 14 Δεκεμβρίου: τελετή απονομής του βραβείου Ζαχάρωφ στο Στρασβούργο
