Tου Δημήτρη Μάρδα, Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργός Οικονομικών και Υφ/γού Εξωτερικών
Η κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών στην Ελλάδα μειώνεται από το 2022. Το 2022 επισκέφθηκαν τη χώρας μας 27,8 εκ. τουρίστες με κατά κεφαλή δαπάνη 633 ευρώ. Τα αντίστοιχα νούμερα για το 2023 και 2024 είναι: 32,7 εκ. τουρίστες με 626 κατά κεφαλή δαπάνη και 40,7 εκ. τουρίστες με 531 κατά κεφαλή δαπάνη!
Ο τουρισμός δεν είναι μόνο ήλιος, θάλασσα, όμορφα νησιά και πολιτισμός-ιστορία. Δεν είναι λοιπόν λύσεις που «πατούν» μόνο στα δεδομένα της χώρας, τα λεγόμενα στατικά συγκριτικά πλεονέκτημα της. Για να προσελκύσουμε όλο και μεγαλύτερο μερίδιο ξένων επισκεπτών απαιτείται μια διαρκής επενδυτική προσπάθεια που να αναπτύσσει δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Τα τελευταία μπορούν να αναπτυχθούν βασιζόμενα στα χαρακτηριστικά της χώρας δημιουργώντας όμως νέα πλεονεκτήματα με καινοτόμες πρωτοβουλίες, ενέργειες, δράσεις και νέα προϊόντα.
Το 2015 προτάθηκε η δημιουργία ενός «Νησιού της Τέχνης και της Φιλοσοφίας». (https://mardas.eu//wp-content/uploads/2018/06/Stratigiki_Anaptiksis.pdf, σελ. 12-14). Το νησίαυτόθα μετατρεπόταν, εκτός των άλλων, σε ένα τεράστιο διεθνές συνεδριακό κέντρο με υποδομή ικανή να εξυπηρετήσει τις ανάγκες διαφόρων επιστημονικών εταιριών. Αυτές συγκεντρώνουν τα εκατοντάδες ή χιλιάδες μέλη τους σε διάφορες πόλεις του πλανήτη κάθε έτος. Προβλεπόταν και η συμμετοχή κρατών που θα εξέφραζαν ενδιαφέρον για το όλο σχέδιο.
Μια ομάδα επιστημόνων-επαγγελματιών, χωρίς να ζητήσει την οποιαδήποτε χρηματοδότηση από οπουδήποτε, εργάστηκε για τον σκοπό αυτόν από το 2010. Kατάθεσε μια πρώτη ολοκληρωμένη προς υλοποίηση πρόταση το 2015. Αφορούσε μια επένδυσή 3 περίπου δις ευρώ, που θα έδινε μια άλλη διάσταση στον ελληνικό τουρισμό.
Οι αντιδράσεις εντός των τειχών ήταν χλιαρές ως μηδαμινές. Έτσι, ούτε οι νεοφιλελεύθεροι ούτε οι ριζοσπάστες αριστεροί κατανόησαν το μέγεθος, τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης. Όλοι αρκούνται σε μικροεπενδύσεις για καταλύματα και ξενοδοχεία της σειράς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, (π.χ. ξενοδοχεία μπουτίκ) ή άλλων εξαιρετικών περιπτώσεων που καταταλαιπωρήθηκαν όμως από την γραφειοκρατία (Costa Navarino).
Ως προς τις αντιδράσεις εκτός των τειχών: Όταν παρουσιάστηκε η πρόταση σε επιχειρηματικούς κύκλους στην Κίνα, έγινε αποδεκτή και με ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον. Παρόμοιες θετικές αντιδράσεις δεχθήκαμε και στη Μόσχα. Όταν την παρουσιάσαμε, μαζί με άλλα σχέδια, στην κεντρική ομιλία του συνεδρίου Capital Link το 2015, στη Νέα Υόρκη, εκδηλώθηκε επίσης ζωηρό ενδιαφέρον. Ακόμη, προσκληθήκαμε να κάνουμε δεύτερη παρουσίαση σε μεγαλοεπιχειρηματία της Αμερικανικής πρωτεύουσας. Τέλος, ενδιαφέρον έδειξε και ο τότε Υπουργός Εμπορίου (Secretary of Commerce) και το επιτελείο του στην Ουάσιγκτον. Το επιτελείο του μάλιστα την έκανε φύλλο και φτερό!
Τα παραπάνω δείχνουν με πασιφανή τρόπο τη διαφορά αντιλήψεων σε θέματα επενδυτικής στρατηγικής στον τουρισμό. Και η αλλεργία για κάτι που ξεφεύγει από τα τετριμμένα μαζί με τη μιζέρια που χαρακτηρίζει τον κλάδο δεν σταματά εδώ.
Φορέας που οργανώνει συνέδρια, θορυβήθηκε από την ιδέα αυτή. Και αντί να δει την προοπτική ανάπτυξης του συνεδριακού τουρισμού, μέσα από αυτήν την πρωτοβουλία, προσπάθησε να «ταπώσει» την προσπάθεια με διάφορες παρεμβάσεις. Ο συνεδριακός τουρισμός όμως είναι ένα μπαλόνι που μόνο φουσκώνει και υπάρχει χώρος για όλους. Ο τρόμος και ο αδικαιολόγητος φόβος της απώλειας πελατείας ήταν το κριτήριο της αντίδρασης του εν λόγω φορέα και όχι η μεγέθυνση του τουριστικού προϊόντος στο συνεδριακό χώρο. Κλασικό παράδειγμα της μίζερης αναπτυξιακής αντίληψης.
Άλλο παράδειγμα μίζερης στρατηγικής δίνεται στο χώρο τη βιομηχανίας. Αναλυτικότερα, η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής ηλεκτρικών λεωφορείων στον κόσμο, η Κινεζική Yutong σκέφθηκε –μετά από παρακίνηση του Υπουργείου Μεταφορών της Κίνας– να κάνει μια επένδυση συναρμολόγησης ηλεκτρικών λεωφορείων στην Κεντρική Μακεδονία. Επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη εκπρόσωποι της εταιρίας, που τους εξυπηρετήσαμε για τρεις ημέρες.
Επισκεφθήκαμε τους πάντες, από τον επιχειρηματικό κόσμο ως και τα πολιτικά «μαγαζιά» της πόλης, πέρσι τον Σεπτέμβριο. Προσφέραμε υπηρεσίες χωρίς την παραμικρή χρηματική επιβάρυνση καθώς μια τέτοια επένδυσή στη χώρα θα άλλαζε όλο το βιομηχανικό της προφίλ. Εκτός των άλλων, είδαμε τον Υπουργό Μακεδονίας-Θράκης όπως και τον σχετικό Αντιπεριφερειάρχη.
Κατόπιν επισκέφθηκαν οι εκπρόσωποι της εταιρίας φορείς στην Αθήνα. Βλέποντας μια απραξία μετά τις επισκέψεις, ενημερώθηκε ο αρμόδιος Υπουργός Ανάπτυξης όπως και σχετικός Υφυπουργός για την πρωτοβουλία αυτή με αναλυτικό σημείωμά μας. Παράλληλα δόθηκε και κάποια λύση, που δεν είναι φυσικά και η μοναδική.
Μια λύση λοιπόν για να δελεαστεί η Yutong είναι η παραχώρηση ενός χώρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 4608/2019 για το Fast Track. Χώρος που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει κάλλιστα την εταιρία ήταν αυτός της πρώην ΕΛΒΟ στη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Παλαιότερα κατασκευάζονταν εκεί λεωφορεία πλην των άλλων πολλών οχημάτων-αρμάτων μάχης κ.λπ για τον στρατό. Από το 2020, που πουλήθηκε τμήμα της, ως σήμερα είναι ένας νεκρός παραγωγικά χώρος! Θα μπορούσε να ξαναγοραστεί έγκαιρα από το ελληνικό δημόσιο και να παραχωρηθεί στη Yutong. Και αυτό βέβαια πριν την προ ημερών εξαγορά των υπολοίπων μετοχών από Ισραηλινή εταιρία SK group, που είναι πλέον ο μοναδικός ιδιοκτήτης. Επιπλέον μια τέτοια επένδυση σε άλλες χώρες θα προσέλκυε το ενδιαφέρον ακόμη και αυτού του αρχηγού το κράτους.
Απόλυτη νέκρα από την πολιτική ηγεσία, με σκοπό το ενδιαφέρον και την πρόταξη δελεαστικών κινήτρων υπέρ μιας μοναδικής επένδυσης πολλών εκατομμυρίων. Βιώνουμε μια άλλη έκφραση αδιαφορίας ή αναπτυξιακής μιζέριας. Δεν λύνεται όμως το πρόβλημα της αποβιομηχάνισης της χώρας με μικροεπενδύσεις, όταν το επενδυτικό κενό της παραμένει υψηλό, με αρκετές πολυεθνικές να την εγκαταλείπουν από το 2020, όπως η Tupperware, Crown Hellas, Frigoglass, Schneider Electric, Pipelife, Reckitt Benckiser, ΕΒΙΕΝ κ.ά.
