‘‘Άστραψε και βρόντηξε’’ πριν δυο μέρες ο Υπουργός Εξωτερικών, κ. Νikola Dimitrov, για την ενέργεια της Υπουργού Εργασίας του όμορου κράτους, κ. Rasela Mizrahi, να τοποθετήσει στο κτίριο του Υπουργείου της πινακίδα που έγραφε ‘‘Δημοκρατία της Μακεδονίας’’, αντί προφανώς για ‘‘Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας’’. Μια τέτοια ενέργεια ‘‘θέτει σε κίνδυνο τη Συμφωνία των Πρεσπών και δυναμιτίζει τις σχέσεις των δύο χωρών’’ δήλωσε αγανακτισμένος ο Υπουργός Dimitrov, ο οποίος παράλληλα επεσήμανε ότι η ενέργεια αυτή συνιστά συνάμα και κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος και των νόμων της χώρας του.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν μέχρι σήμερα έβαιναν όλα καλώς με την πολυθρύλητη Συμφωνία, που ισχύει από τις 12-2-2019 (σημ. η Συμφωνία κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο στις 25-1-2019 και απ’ αυτό της αντισυμβαλλόμενης χώρας στις 12-2-2019), και αν η παραπάνω πρωτοβουλία της κ. Mizrahi είναι η μοναδική και σπάνια μέχρι τούδε ‘‘κακοφωνία’’.
Προβληματιζόμενος περί του αν υποκρίνεται (ή όχι) ο Υπουργός Dimitrov, θα σταθώ σε δύο ‘‘εμβληματικής σημασίας’’ προβλέψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών και θα αναδείξω ποια είναι η ‘‘πρόοδος’’ που έχει συντελεστεί μέχρι σήμερα στα δύο αυτά χαρακτηριστικά σημεία της Συμφωνίας. Με άλλα λόγια, θα ερευνηθεί κατά πόσο τα δύο συμβαλλόμενα μέρη (οι δύο χώρες) συμμορφώθηκαν και (όντως) συμμορφώνονται με τις προβλέψεις της Συμφωνίας στα δύο κάτωθι επιλεγμένα σημεία της ή αν, διαφορετικά, καταστρατηγώντας τες στην πράξη, καθιστούν ‘‘γράμμα κενό’’ το περιεχόμενο της Συμφωνίας αυτής.
Κατά πρώτον, το άρθρο 1§3 περιπτ. θ) της Συμφωνίας των Πρεσπών προέβλεπε σε σχέση με τις εμπορικές ονομασίες και τα εμπορικά σήματα, μετά από έναν ‘‘ειλικρινή’’, ‘‘δομημένο’’ και ‘‘καλόπιστο’’ διάλογο μεταξύ των δύο χωρών και ιδιαίτερα μεταξύ των επιχειρηματικών τους κοινοτήτων, που στόχο θα είχε την επίτευξη ‘‘κοινά αποδεκτών λύσεων’’, τη δημιουργία μιας διεθνούς ομάδας ειδικών, η οποία θα αποτελούνταν από εκπροσώπους των δύο χωρών. Αυτή η ομάδα ειδικών, που παρεμπιπτόντως έπρεπε να συγκροτηθεί μέσα στο 2019, θα ολοκλήρωνε εντός τριών ετών από τη σύστασή της τις εργασίες της και θα διευθετούσε τελικά, στο πλαίσιο της ΕΕ και με τη συμβολή του ΟΗΕ και του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ΔΟΤ), το θέμα των εμπορικών σημάτων και την εύρυθμη και ταυτοποιημένη λειτουργία των επιχειρήσεων των δύο χωρών στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον και οικονομικό στερέωμα εν γένει.
Αντί όμως για ‘‘ειλικρινή’’, ‘‘καλόπιστο’’ και ‘‘δομημένο’’ διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες και ειδικά ανάμεσα στις επιχειρηματικές τους κοινότητες και αντί για … ‘‘ομάδα σοφών’’ στο θέμα των εμπορικών ονομασιών και σημάτων, που ‘‘πάντα εν σοφία ποιήσει’’, είχαμε μέχρι τώρα… άλλα δεδομένα.
Μόλις έναν μήνα μετά την έναρξη εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών, τον Μάρτιο του 2019, παραγωγοί της διπλανής χώρας συμμετείχαν στην έκθεση οίνου ‘‘Prowein’’ στο Düsseldorf της Γερμανίας προωθώντας τα ‘‘μακεδονικά κρασιά’’ τους. Οι θορυβημένοι τότε Έλληνες (Μακεδόνες) οινοποιοί παρενέβησαν στην ελληνική προξενική αρχή στην άνω γερμανική πόλη και διαμαρτυρήθηκαν στο δικό μας Υπουργείο Εξωτερικών (https://www.protothema.gr/greece/article/874187/me-makedonika-krasia-ta-skopia-se-diethni-ekthesi-sti-germania/)
Αντί όμως του ‘‘δομημένου’’ διαλόγου, η ένωση παραγωγών από τη γειτονική χώρα με την επωνυμία ‘‘Ένωση Βιομηχανιών και Εξαγωγέων οίνου και αλκοολούχων ποτών και προϊόντων σταφυλιού, Οίνος από τη Μακεδονία’’ με αίτηση της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (World Intellectual Property Organization – WIPO) λίγους μήνες μετά, τον Ιούλιο του 2019 (συγκεκριμένα η αναφορά είναι για την υπ’ αριθμ. 201900908/29-7-2019 Αίτηση), προτίμησε να αιτηθεί την καταχώριση εμπορικού σήματος (trademark) για τους οίνους και τα συναφή προϊόντα της, που έφερε την ένδειξη ‘‘Macedonian Wines’’ (‘‘Μακεδονικοί Οίνοι’’). Μ’ αυτόν τον τρόπο η άνω ένωση επιχειρηματιών επαλήθευσε την εμμονή της στην ήδη από το 2014 υποβληθείσα Αίτηση της (αναφέρομαι στην υπ’ αριθμ. 23532/22-12-2014 Αίτηση) να αναγνωριστεί ως εμπορικό σήμα των προϊόντων της η ένδειξη ‘‘Wines of Macedonia’’ (Οίνοι από τη
Μακεδονία) (https://www3.wipo.int/branddb/en/?q={%22searches%22:[{%22co%22:%22AND%22,%22fi%22:%22OO%22,%22te%22:%22MK%22}]}).
Απέναντι σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες της επιχειρηματικής κοινότητας της αντισυμβαλλόμενης χώρας, η δική μας επιχειρηματική κοινότητα, όχι απλά συναισθανόμενη, αλλά ‘‘βλέποντας’’ πια ότι ο διάλογος υπό την… αιγίδα της… ‘‘ομάδας ειδικών’’ όχι μόνο δεν είναι ‘‘ειλικρινής’’ και ‘‘δομημένος’’, αλλά κυριολεκτικά ανύπαρκτος, προχώρησε τον Νοέμβριο του 2019 σε δικό της εγχείρημα προάσπισης των εμπορικών της συμφερόντων. Το σήμα ‘‘Macedonia the Great’’ που παρουσιάστηκε, του Πρωθυπουργού παρόντος, από τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), είναι γνωστό πλέον παντού ότι σκοπεύεται να συνοδεύει τα μακεδονικά μας προϊόντα και τις μακεδονικές υπηρεσίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης (https://www.cnn.gr/news/ellada/story/197369/macedonia-the-great-ayto-einai-to-neo-emporiko-sima-gia-ta-makedonika-proionta). Μάλιστα, ο ΣΕΒΕ για την κατοχύρωση του συγκεκριμένου σήματος έχει υποβάλει στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ (European Union Intellectual Property Office – EUIPO), που εδρεύει στο Alicante της Ισπανίας, την από 18-11-2019 (trademark number 018153874) σχετική Αίτηση του (https://euipo.europa.eu/eSearch/#basic/1+1+1+1/100+100+100+100/macedonia%20the%20great).
Έχει, λοιπόν, κανείς, έπειτα από τα παραπάνω, την εντύπωση ότι στον έναν χρόνο που ισχύει η Συμφωνία των Πρεσπών υπήρξε ‘‘διάλογος’’ και ‘‘συνεννόηση’’ στο θέμα των εμπορικών σημάτων, όπως ρητά όριζε η Συμφωνία; Ή νομίζει κάποιος ότι η ‘‘ομάδα ειδικών’’ θα καταφέρει, όταν περαιώσει τις εργασίες της, να πείσει τις επιχειρηματικές κοινότητες των δύο χωρών να αναιρέσουν ή έστω να ‘‘παγώσουν’’ τις πρωτοβουλίες τους και να βρουν, υπό την αιγίδα της, λύσεις ‘‘μαγικές’’ και ‘‘κοινά αποδεκτές’’; Μήπως η, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, εφαρμογή της Συμφωνίας σε τούτο το σημείο προκαλεί πολλαπλώς πολλαπλά μειδιάματα;
Κατά δεύτερον, στο άρθρο 8§5 της Συμφωνίας των Πρεσπών προβλέφθηκε η συγκρότηση από τις δύο χώρες Κοινής Διεπιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων σε ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά θέματα για ‘‘να εξετάσει την αντικειμενική, επιστημονική ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων βασισμένη σε αυθεντικές, τεκμηριωμένες και επιστημονικά στέρεες ιστορικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα’’. Μάλιστα, η Επιτροπή αυτή θα προέβαινε, μετά από τις ερευνητικές διεργασίες της, ακόμη και σε συστάσεις για την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων (στη μία ή και στις δύο χώρες φυσικά), σε περίπτωση που διαπίστωνε ότι στις νέες γενιές των δύο λαών διδάσκονται και ‘‘μεταφέρονται’’ ιστορικές και επιστημονικές ‘‘ανακρίβειες’’.
H εν λόγω Επιτροπή όντως συνεστήθη, συναντήσεις έγιναν και εξεδόθησαν μάλιστα και κάποια ‘‘κοινά ανακοινωθέντα’’. Ωστόσο, προς το παρόν δεν ανεφάνη κάποιο δραστικό αποτέλεσμα. Η ‘‘Ιστορία’’ στα σχολικά εγχειρίδια των δύο χωρών παραμένει ως έχει. Άλλωστε, όπως ευθύς εξαρχής είχε δηλώσει ο επικεφαλής της αρμόδιας για το θέμα αντιπροσωπείας των γειτόνων μας, κ. Viktor Gaber, σκοπός αυτής της Κοινής Διεπιστημονικής Επιτροπής δεν είναι να ‘‘ξαναγράψει’’ την Ιστορία (https://balkaninsight.com/2019/05/17/greece-north-macedonia-commission-wont-rewrite-history/), αλλά τυχόν να εντοπίσει μέσα στις ‘‘Ιστορίες’’ των δύο λαών στοιχεία και γεγονότα που τους ‘‘ενώνουν’’.
Αναγνωρίζω, ωστόσο, ότι οι φίλοι και γείτονες μας είναι εξαιρετικά απασχολημένοι σε ‘‘ιστορικά ζητήματα’’. Με βάση το αρ. 8§2 της Συνθήκης Φιλίας, Γειτονίας και Συνεργασίας, που είχαν συνυπογράψει με τη Βουλγαρία την 1η Αυγούστου 2017 (πριν δηλ. την Συμφωνία των Πρεσπών), ήταν υποχρεωμένοι να συστήσουν από κοινού με τους Βούλγαρους, και όντως συνέστησαν, Κοινή πολυτομεακή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για ιστορικά και εκπαιδευτικά θέματα, προκειμένου αυτή ‘‘να συμβάλει στην αντικειμενική και σύμφωνη με αυθεντικές και τεκμηριωμένες ιστορικές πηγές επιστημονική ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων’’ που αφορούν τους δύο συγκεκριμένους λαούς.
Οι φίλοι γείτονες μας, επομένως, έχουν αφοσιωθεί στις ιστορικές αναφορές και στις επιστημονικές ερμηνείες. Και πρέπει, όπως προβλέπει το αρ. 8§3 της άνω Συμφωνίας τους με τους Βούλγαρους, να οργανώσουν μ’ αυτούς πρώτα κοινούς εορτασμούς κοινών ιστορικών γεγονότων (Σλάβοι, άλλωστε, δεν είναι όλοι τους;) και των προσωπικοτήτων που είναι κοινές στην Ιστορία των δύο αυτών χωρών και μετά να επιδοθούν σε ιστορικές αναδιφήσεις και με εμάς, τους Έλληνες….
Γνωρίζαμε εξ’ αρχής, λοιπόν, αλλά αποδεικνύεται πια και στην πράξη ότι τη Συμφωνία των Πρεσπών δεν την ήθελαν και ούτε την θέλουν οι λαοί των δύο χωρών. Τούτη τη Συμφωνία, καρικατούρα της διεθνούς διπλωματίας, την εμπνεύστηκαν, τη θέλησαν και την υλοποίησαν συγκεκριμένα ‘‘κέντρα αποφάσεων’’ με το που βρήκαν πρόθυμους και καταδεκτικούς πολιτικούς και από τις δύο χώρες για να την υπογράψουν, πολιτικούς που αυτοβαπτίστηκαν ‘‘εθνικά υπερβατικοί’’ και πίστεψαν(;) ότι μπορούν ή δεσμεύτηκαν (;) να πείσουν τους λαούς τους ότι η ‘‘βασική ανταλλαγή – συνδιαλλαγή’’ της Συμφωνίας των Πρεσπών (αναγνώριση της ‘‘μακεδονικής’’ εθνότητας και ‘‘μακεδονικής’’ γλώσσας για τους Σκοπιανούς, αλλά, και ως ‘‘αντίβαρο’’, αλλαγή απ’ αυτούς της ονομασίας του κράτους τους), θα ήταν αμοιβαίως συμφέρουσα και επωφελής…..
Όλα τα παραπάνω τα ξέρει καλά ο Υπουργός Dimitrov. Δια ταύτα, η άνω, παντελώς πρόσφατη, αγανακτισμένη αντίδρασή του στην ενέργεια της Υπουργού Εργασίας της χώρας του δεν έγινε διότι ‘‘κόπτεται’’ και ‘‘οδύρεται’’ για τη Συμφωνία των Πρεσπών, αυτήν καθ’ εαυτήν, και την απαρέγκλιτη τήρησή της. Έγινε διότι τον Απρίλιο του 2020 (μόλις σε 2 μήνες) διεξάγονται εκλογές στη γειτονική χώρα και ο μόνος τρόπος για να κρατηθεί στην εξουσία το κόμμα του κ. Ζάεφ και να παραμείνει και ο ίδιος (ο Dimitrov) Υπουργός είναι να ‘‘αναμιχθούν’’ και να τους βοηθήσουν με ‘‘κάποιο τρόπο’’ εξωχώρια ‘‘κέντρα αποφάσεων’’, που κρατώντας ‘‘ζωντανή’’, δια της επανεκλογής της, την κυβέρνηση Ζάεφ, θα κρατήσουν ‘‘ζωντανή’’ και τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Κατερίνη, 12/2/2020
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science
