Κάθε καλοκαίρι όλοι βιώνουμε τη θλίψη που μας προκαλεί η καταστροφή των δασών της χώρας λόγω των πυρκαγιών. Και ενώ στον δημόσιο διάλογο κυριαρχεί η άποψη ότι κύρια αιτία αυτών των πυρκαγιών είναι η Κλιματική Αλλαγή, από τα στοιχεία της πυροσβεστικής προκύπτει ότι κυρίαρχη αιτία των πυρκαγιών αυτών είναι ο ανθρώπινος παράγοντας (ηθελημένα ή άθελα).
Φαίνεται λοιπόν ότι η Κλιματική Αλλαγή μέσα από τις υψηλές θερμοκρασίες, την ανομβρία και τις παρατεταμένες ξηρασίες δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία πυρκαγιά, ωστόσο στο μεγαλύτερο μέρος τους αυτές πυροδοτούνται από τον άνθρωπο.
Είναι λοιπόν σαφές ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα περιθώρια για την προστασία των δασών και την αποτροπή των πυρκαγιών, και πλέον το πλήθος αυτών που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια μπορούν να μας παράσχουν στοιχεία ώστε να σχεδιάσουμε μέτρα και να υιοθετήσουμε πρακτικές που προστατεύουν τα δάση μας από την καταστροφή.
Το ¨Μάτι¨ και ο εγκλωβισμός εκεί των ανθρώπων που οδήγησε στον θάνατό τους έφερε την διαδικασία της εκκένωσης μέσα από το 112, η οποία προφανώς έχει προλάβει και έχει προστατέψει πολλές ανθρώπινες ζωές.
Τα δάση όμως συνεχίζουν να καίγονται, περιουσίες να καταστρέφονται ενώ παράλληλα αυτό αποτελεί και ένα βαρύ πλήγμα για το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να κοιτάμε αμέτοχοι και απλά να κάνουμε «ό,τι μπορούμε» , αλλά οφείλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί. Η έκταση και η ένταση των πυρκαγιών είναι τέτοιες που καθιστούν τον κρατικό μηχανισμό ανήμπορο, καταναλώνοντας – πέραν των άλλων – τους δημόσιους πόρους, θίγοντας τομείς της οικονομίας όπως ο τουρισμός, η αγροτική παραγωγή, οι δασικές εκμεταλλεύσεις κ.α., και φυσικά πλήττοντας την εικόνα της χώρας διεθνώς.
Η δημιουργία εκτεταμένων αντιπυρικών ζωνών γύρω από οικισμούς και μέσα στα δάση είναι ένα μέτρο που πλέον πρέπει να εξεταστεί περισσότερο από τις αρμόδιες αρχές.
Αρκούν όμως οι εκκενώσεις και αυτό;
Η προστασία για την διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας, με απώτερο σκοπό την διατήρηση και βελτίωση του όλου φυσικού περιβάλλοντος που ορίζει η σχετική εθνική μας νομοθεσία δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται.
Οι Δασικοί Χάρτες είναι σήμερα το σημαντικότερο κομμάτι δασικής πολιτικής που έχουμε, και φυσικά είναι άκρως απαραίτητο γιατί θα καταγράψουμε καταρχήν ποια είναι τα δάση και ποια όχι. Λείπει ωστόσο αισθητά μία πολιτική για την διατήρηση και ανάπτυξη των δασών, καθώς και η σχέση τους με τον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του.
Η Κλιματική Αλλαγή δημιουργεί το «τέλειο» υπόβαθρο για μία πυρκαγιά, όμως ο άνθρωπος είναι κατά βάση αυτός που την πυροδοτεί. Αποτελεί όμως λύση η απομάκρυνση του ανθρώπου από τα δάση; Αποτελεί λύση, όταν δεν υπάρχει καμία άλλη πολιτική για αυτά. Και φυσικά η λύση αυτή υπηρετεί μόνο τον στόχο της προστασίας.
Τα δάση, είναι οικοσυστήματα τα οποία, πέρα από τη χλωρίδα και την πανίδα τους, περιλαμβάνουν και τον άνθρωπο. Ο Όλυμπος είναι και κομμάτι του τουριστικού μας προϊόντος. Τα Πιέρια Όρη το ίδιο. Εκεί αναπτύσσονται επαγγελματικές δραστηριότητες που αξιοποιούν το δάσος. Εκμεταλλεύονται την ξυλεία, το κάστανο, τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, άλλα δασικά είδη, εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αθλητικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Αντί να βγάλουμε τον άνθρωπο από το δάσος ως εν δυνάμει κίνδυνο, ας τον εντάξουμε μέσα σε αυτό ως εν δυνάμει μέσο προστασίας του.
Τα δάση είναι στην αρμοδιότητα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Ωστόσο, κάθε χρόνο περνάει από το Περιφερειακό Συμβούλιο το δασοπονικό πρόγραμμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Παρά τις διαφωνίες και πολλών Περιφερειακών Συμβούλων, αυτό προφανώς γίνεται γιατί ο νομοθέτης που προέβλεψε αυτήν την διαδικασία έκρινε ότι μέσα στα δάση υπάρχει μία αναπτυξιακή λειτουργία που βρίσκει σκόπιμο να την συμπληρώνει το αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο.
Η μεταφορά των δασών και των δασαρχείων στις αρμοδιότητες της Περιφέρειας μαζί με τους ανάλογους πόρους είναι το επόμενο βήμα που πρέπει να γίνει. Κι αυτό γιατί με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να συνδέσουμε πραγματικά την σύνθετη αναπτυξιακή, κοινωνική, πολιτιστική και περιβαλλοντική λειτουργία των δασών με την αναπτυξιακή διαδικασία της Περιφέρειας. Θα το συνδέσουμε με μία πολιτική για τις ορεινές περιοχές, την παραγωγή σε αυτές, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, τον αθλητισμό, την αναψυχή και πολλές άλλες δραστηριότητες. Και πάνω απ’ όλα, θα σχεδιάσουμε μαζί με όσους δραστηριοποιούνται στο δάσος μία νέα πολιτική για αυτό, για την προστασία και την ανάπτυξή του.
Έτσι θα πετύχουμε μία πολιτική με τον άνθρωπο «μέσα» στο δάσος, όμως ενσωματωμένο, που θα αντιλαμβάνεται την αξία του ως αναπτυξιακό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό πόρο και που ο ίδιος θα το προστατεύει ως τέτοιο.
Χρήστος Τζιουβάρας
Περιφερειακός Σύμβουλος Πιερίας
Μέλος Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας Π.Ε. Πιερίας
Παράταξη: Πράξεις για τη Μακεδονία – Χρήστος Παπαστεργίου
