Υπάρχει κάτι περίεργο στο πρόσφατα κατατεθέν στη Βουλή νομοσχέδιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για τη βελτίωση της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με το άρθρο 55, στον Προϋπολογισμό του Υπουργείου εγγράφεται ειδική πίστωση απορρήτων εθνικών αναγκών, δηλαδή πίστωση που βοηθά το Υπουργείο να εκπληρώσει την αποστολή του, έτσι όπως την εξειδικεύει το ερμηνευόμενο από τον Υπουργό εθνικό συμφέρον. Για τις δαπάνες όμως που αφορούν αυτήν την ‘‘πίστωση’’ προβλέπεται να μην αποδίδεται λογαριασμός και η σχετική απόφαση του Υπουργού για το πού δαπανώνται κονδύλια της ειδικής πίστωσης να μην δημοσιεύεται στο ΦΕΚ και να μην αναρτάται πουθενά! Το μόνο δικαιολογητικό της όποιας δαπάνης θα είναι η απόφαση του Υπουργού, που θα λαμβάνεται μετά από εισήγηση τριμελούς γνωμοδοτικής επιτροπής ειδικών δαπανών. Όλα δε τα παραστατικά που αναφέρονται στην αναγνώριση και εκτέλεση της κάθε δαπάνης θα καταστρέφονται το αργότερο έξι μήνες από την έκδoση της Υπουργικής Απόφασης. Το άρθρο 55, λοιπόν, θεσπίζει ρητά και… ‘‘θαρρετά’’ ένα ‘‘κρυφό’’ Ταμείο για το Υπουργείο που θα το διαχειρίζεται εν λευκώ ο Υπουργός χωρίς προληπτικό ή κατασταλτικό έλεγχο και χωρίς να έχει την υποχρέωση να λογοδοτεί σε κανέναν απολύτως για το πότε, πού, πώς, πόσα και γιατί ‘‘δαπανά’’.
Η τραγική ειρωνεία, ωστόσο, είναι ότι ενώ σήμερα θεσπίζεται η δημιουργία ενός ολοκληρωτικά αδιαφανούς Ταμείου για το εν λόγω Υπουργείο, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) διενεργεί από το 2017 έλεγχο για ενδεχόμενη αδιαφάνεια και κακοδιαχείριση κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που χρησιμοποίησε η χώρα επί θεμάτων του εν λόγω Υπουργείου. Η Ελλάδα από το 2015 δέχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας στο Προσφυγικό – Μεταναστευτικό, της τάξης του 1,6 δισ. ευρώ, αλλά κάπου στην πορεία, φαίνεται, πολλά λεφτά ‘‘χάθηκαν’’ (ίδετε χαρακτηριστικά ‘‘Πως φτάσαμε στην έρευνα της OLAF για κακοδιαχείριση κονδυλίων για το προσφυγικό’’ στον ιστότοπο https://www.in.gr/2018/09/26/greece/pos-ftasame-stin-ereyna-tis-olaf-gia-kakodiaxeirisi-kondylion-gia-prosfygiko/ αλλά και ‘‘Managing Migration EU financial support to Greece’’ στον ιστότοπο https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/201902_managing-migration-eu-financial-support-to-greece_en.pdf).
Μάλιστα, 30 από τους κορυφαίους, αντιπολιτευόμενους τότε, Βουλευτές της ΝΔ, όταν η κακοδιαχείριση των κονδυλίων είχε αποκαλυφθεί από το ειδησεογραφικό πρακτορείο ‘‘Politico’’, είχαν καταθέσει και σχετική ερώτηση στη Βουλή, προβάλλοντας ‘‘καυτά’’ και ‘‘ανατριχιαστικά’’ ερωτήματα αναφορικά με τη διαφάνεια και τη λογοδοσία χρήσης των ‘‘φανερών’’ εκ της ΕΕ ληφθέντων κονδυλίων.
Ρωτούσαν τότε οι Βουλευτές της ΝΔ: ‘‘Σε ποιο στάδιο βρίσκεται ο έλεγχος της OLAF και ποιο είναι το ακριβές πεδίο της έρευνας; Για ποιο λόγο μέχρι σήμερα δεν έχει συσταθεί κανένας ελεγκτικός μηχανισμός που να επιβλέπει την ορθή και διαφανή αξιοποίηση των χρημάτων που λαμβάνουν οι Μ.Κ.Ο από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Πόσα χρήματα έχει καταφέρει να αξιοποιήσει η Κυβέρνηση (για το Προσφυγικό) από τα κοινοτικά κονδύλια και πόσα από αυτά έχουν εκταμιευθεί; Με ποιον τρόπο έχουν διατεθεί τα συγκεκριμένα κονδύλια; Πόσες και ποιες συμβάσεις και κατόπιν ποιας διαγωνιστικής διαδικασίας έχει συνάψει η Κυβέρνηση για τη διαχείριση του Μεταναστευτικού;’’ (https://www.voria.gr/article/erotisi-30-voulefton-tis-nd-gia-kakodiachirisi-sto-prosfigiko).
Είναι απόλυτα προφανές όμως, ακόμα και σε ανηλίκους, πέραν του ότι με τη θέσπιση του άνω Ταμείου η χώρα ενδέχεται να υποστεί ξανά ελέγχους από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ, κυρίως το γεγονός ότι από εδώ και μπρος ερωτήσεις, όπως των ανωτέρω 30 Βουλευτών της ΝΔ, πλέον όχι μόνο δεν θα είναι δυνατόν να απαντηθούν από το Υπουργείο, αλλά θα είναι αντικειμενικά αδύνατον ακόμα και να τεθούν σ’ αυτό! Ο ίδιος ο νόμος θα δίνει, άλλωστε, το ‘‘δικαίωμα του σιωπάν και μη αποκαλύπτειν’’ στον Υπουργό αναφορικά με τα ‘‘μυστικά’’ κονδύλια του Υπουργείου του…
Τίθεται, ευθύς εξ’ αρχής, λοιπόν, ένα βασικό ζήτημα δημοκρατίας και κοινοβουλευτικού ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας. Το μείζον θέμα, ωστόσο, εν προκειμένω είναι αν το Υπουργείο Μετανάστευσης (ή έστω αυτοί που έγραψαν το νομοσχέδιο) γνωρίζει ή περιφρονεί(;). Γνωρίζει το Υπουργείο τους συνταγματικούς περιορισμούς (άρθρο 79 του Συντ.) κατά τη διάθεση του δημοσίου χρήματος; Ή τους περιφρονεί; Γνωρίζει για τις συνταγματικής περιωπής αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας ή τις περιφρονεί; Γνωρίζει για τον προληπτικό και κατασταλτικό, διοικητικό και δικαστικό (από το Ελεγκτικό Συνέδριο) έλεγχο των δημοσίων δαπανών ή τον περιφρονεί; Γνωρίζει για την αρχή της δημοσιονομικής ισότητας ή την περιφρονεί; Γνωρίζει για την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, που εξειδικεύεται και υλοποιείται με τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας, τον έλεγχο της οικονομικότητας και τον έλεγχο της αποδοτικότητας των δημοσίων δαπανών; Η την περιφρονεί; Γνωρίζει τι προβλέπει το άρθρο 317 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ (ΣΛΕΕ); Η’ το περιφρονεί; Γνωρίζει τι ορίζει ο Κανονισμός 1605/2002 της ΕΕ ή τον περιφρονεί; Γνωρίζει τον Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού ή τον περιφρονεί; Γνωρίζει ότι το ‘‘κρυφό’’ ταμείο που θεσπίζει δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε με τις εξαιρέσεις του Ν. 4270/2014; Ή και τούτη τη γνώση την περιφρονεί;
Με το ‘‘κρυφό’’ Ταμείο , λοιπόν, του εν λόγω Υπουργείου η χώρα γυρίζει σε (ή συνεχίζει να θυμίζει;) αλήστου μνήμης εποχές. Κάποτε, όχι και τόσο παλιά, υπήρχαν 60 ‘‘κρυφοί’’ λογαριασμοί που ήταν εκτός του κρατικού μας προϋπολογισμού, που δεν ελέγχονταν ούτε από την Βουλή, ούτε από το Ελεγκτικό Συνέδριο, αλλά τους διαχειρίζονταν ‘‘κατά το δοκούν’’ οι εκάστοτε Υπουργοί (ίδετε παρακαλώ το άρθρο ‘‘Τα 60 κρυφά ταμεία των Υπουργών’’ https://www.kathimerini.gr/267045/article/epikairothta/politikh/ta-e3hnta-kryfa-tameia-twn-ypoyrgwn). Μάλιστα, το 2005 τα ‘‘κρυφά’’ ταμεία διαχειρίζονταν πόρους 8 δισ. ευρώ (!), ενώ τότε 40 δισ. ευρώ ήταν τα χρήματα που επισήμως διένειμε ο κρατικός προϋπολογισμός στα Υπουργεία. Γι’ αυτό και στο παραπάνω άρθρο γραφόταν: ‘‘…το κρυφό ταμείο που έχει στη διάθεση του ο κάθε υπουργός λειτουργεί σαν τον μπεζαχτά του πασά! Επιτρέπει την οικοδόμηση ενός ιδιότυπου υπουργικού τσιφλικιού … και με βάση αυτήν την φαυλοκρατία και συναλλαγή διαφθείρεται τελικά όλος ο δημόσιος τομέας…’’).
Εκεί ξαναγυρίζουμε, λοιπόν; Ή, απλά, μας αρέσουν, εδώ στην Ελλάδα, οι ‘‘διπλοί’’ (φανεροί και κρυφοί) λογαριασμοί; Λέτε; Θυμάται κανείς την απογραφή της Κυβερνήσεως Καραμανλή όταν πρωτοεκλέχθηκε το 2004 (ή άλλως την ‘‘απογραφή Αλογοσκούφη’’, καθότι την απογραφή την διεκπεραίωσε ο τότε Υπουργός Οικονομικών); Την αποκάλυψη που αυτή έφερε; Ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση (δηλαδή η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ) τηρούσε ‘‘διπλά βιβλία’’ όσον αφορά τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος (με πρόθεση να αλλοιώνονται δημοσιονομικά στοιχεία, να αποκρύπτονται τα ελλείμματα και τα χρέη και να παραπλανώνται οι ‘‘κουτόφραγκοι’’ της ΕΕ); Προσπαθεί, μήπως, να ‘‘απαντήσει’’ μετά από τόσα χρόνια με τον Χιώτη Υπουργό, κ. Μηταράκη (μια που οι Χιώτες, ως γνωστόν, αγαπούν το ‘‘2’’), η ΝΔ; Δηλαδή ‘‘διπλά βιβλία’’ τότε το ΠΑΣΟΚ, ‘‘διπλά Ταμεία’’ τώρα στο Υπουργείο Μετανάστευσης επί ΝΔ; Και δη ‘‘διπλά ταμεία’’ μέσω ολοφάνερης νομοθετικής πρωτοβουλίας; ‘‘Διπλά ταμεία’’ που τα αποδεικτικά εισροών και εκροών τους θα εξαφανίζονται από προσώπου Γης (θα ‘‘καταστρέφονται’’ όπως λέει το νομοσχέδιο); Σε ποια και σε τι χώρα ζούμε τελικά;
Στο νομοσχέδιο γράφεται βέβαια ότι ‘‘απαγορεύεται’’ η διάθεση των κονδυλίων της άνω ειδικής πίστωσης, ήτοι του ‘‘κρυφού’’ Ταμείου, σε παροχή επιμισθίων, αμοιβών ή αποζημιώσεων σε υπαλλήλους του κράτους, αλλά μια που ακόμα και τα παραστατικά του θα καταστρέφονται, ‘‘τις οίδεν’’ τι θα συμβαίνει (;).
Το ‘‘καυτό’’ ερώτημα, συνεπώς, είναι τι πράττει ένας σοβαρός Βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου απέναντι σ’ όλα αυτά (;). Λέει ότι δεν διάβασε το νομοσχέδιο κατά το πρότυπο ορισμένων που είπαν κάποτε ότι δεν διάβασαν το Μνημόνιο (παρεμπιπτόντως, κατά την άποψη μου, ο Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, μαζί με τον Κυριάκο Πιερρακάκη είναι οι πιο πετυχημένοι Υπουργοί τούτης της κυβέρνησης); Ομολογεί ότι δεν ‘‘κατάλαβε’’ τη συγκεκριμένη διάταξη του νομοσχεδίου ή προσποιείται ότι δεν την ‘‘κατάλαβε’’; Ή ‘‘λουφάζει’’ και ‘‘ποιεί τη νήσσα’’, ειδικά αν ανήκει στο κυβερνών κόμμα;
Πιστεύω ότι ένας σοβαρός Βουλευτής, για να δικαιώσει τον ρόλο του και το ανατεθειμένο σ’ αυτόν καθήκον από το Σύνταγμα (αρθ. 60 Συντ.) οφείλει να βγει μπροστά και να πάρει θέση. Και δη όχι μόνο ο Βουλευτής της αντιπολίτευσης, που εκ του ρόλου του, υποτίθεται, συνηθίζει να ‘‘αντιλέγει’’ και να ‘‘αποδομεί’’ αλλά ακόμα και ένας βουλευτής της συμπολίτευσης που έχει αναμφίβολα λαϊκή εντολή να προασπίζεται το δημόσιο συμφέρον, να εντοπίζει ‘‘μελανά σημεία’’ ή ‘‘αλυσιτελή ενεργήματα’’ της κυβερνητικής πολιτικής και να ‘‘μάχεται’’ για το καλό και δίκαιο των πολιτών και της ίδιας της χώρας.
Για να το πράξει αυτό, όμως, ο Βουλευτής θα πρέπει να πληροί σωρευτικά τρεις απαραίτητες προϋποθέσεις:
Πρώτον, θα πρέπει να έχει το κατάλληλο ‘‘υπόβαθρο’’. Θα πρέπει να γνωρίζει τις αρχές του κράτους δικαίου, τις συντεταγμένες της χρηστής διοίκησης και να γνωρίζει, επίσης, αφενός τη σημασία αυτής της γνώσης του και αφετέρου αν αυτά που ψηφίζει είναι σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Δεύτερον, ο Βουλευτής θα πρέπει να διαθέτει ‘‘κρίση’’,να έχει δηλαδή την ικανότητα να κρίνει με επάρκεια και λογική τεκμηρίωση ποια είναι τα ουσιώδη, τι διακυβεύεται και πότε είναι ανάγκη να παρέμβει.
Και τρίτον, ο Βουλευτής θα πρέπει να έχει ‘‘προσωπικότητα’’, δηλαδή τις ψυχικές δυνάμεις και τη λεκτική ευχέρεια να αντιδράσει, να εκφραστεί δημοσίως με παρρησία και να κοινωνήσει το νόημα της παρέμβασής του πανταχόθι.
Τι θα κάνουν, λοιπόν, οι Βουλευτές μας; Πόσοι και ποιοι πληρούν τα παραπάνω κριτήρια; Θα μιλήσουν ή θα προτιμήσουν τη γνωστή ‘‘a la carte’’ κοινοβουλευτική συμπεριφορά; Επί παραδείγματι, όταν ο τέως Υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς, κατά τη θητεία της προηγούμενης Κυβέρνησης, είχε υποσχεθεί στην Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής ότι θα έφερνε νόμο με τον οποίο θα θεσπιζόταν έλεγχος στα μυστικά κονδύλια του Υπουργείου του για ποσά άνω των 25 χιλ. ευρώ, οι Βουλευτές της ΝΔ αντέδρασαν καυτηριάζοντας την πρόθεση ‘‘μυστικότητας’’ του Υπουργού για ποσά κατώτερα του παραπάνω (https://www.in.gr/2018/10/18/politics/ta-mystika-ta-mystika-kondylia-ton-ypourgeion/). Τώρα, επειδή το ‘‘κόμμα κυβερνά’’, θα σιωπήσουν….; Ή όχι;
Είναι, λοιπόν, και θεμελιώδες αλλά και αγωνιώδες το ερώτημα αν θα ‘‘γλιτώσει’’ ποτέ η χώρα από τέτοιες νοοτροπίες και από τέτοιες πρακτικές (;). Κυριάκο Μητσοτάκη η δημοκρατία, πάντως, υποστυλώνεται στις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας και γι’ αυτό, εξάλλου, και η διακυβέρνηση ενός τόπου είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Έδειξες να αντιλαμβάνεσαι ότι άλλοτε τούτη απαιτεί διεθνή συνεργασία και ‘‘τόλμη πυγμής’’ (υπόθεση ‘‘κλεισίματος’’ των συνόρων) και άλλοτε απόδοση βαρύτητας και αξιολόγηση αυτών που λένε οι ειδικοί (υπόθεση κορωνοϊού). Αλλά το μεγάλο βήμα ήταν και θα είναι η ‘‘ρήξη με το κακό και ερεβώδες παρελθόν’’ αυτής της χώρας. Αν αυτή η ρήξη δεν γίνει, θα χαθεί το ‘‘παιχνίδι’’ όχι μόνο της κομματικής υπεροχής και πρωτοκαθεδρίας, αλλά και το ‘‘παιχνίδι’’ του μέλλοντος για τη χώρα. Τόλμησε την!
Κατερίνη, 5/5/2020
*ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science.
τ. Αντινομάρχης Πιερίας
τ. Αντιδήμαρχος Κατερίνης
Μέλος του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών Ν.Δ.
