Η εξάπλωση νέων θαλάσσιων ειδών είναι φυσική διαδικασία, όμως οι ανθρώπινες δραστηριότητες – όπως η διάνοιξη και διαπλάτυνση της Διώρυγας του Σουέζ, η υπεραλίευση και η μεταφορά έρματος από τα εμπορικά πλοία – την έχουν επιταχύνει δραματικά.
Όταν τα οικοσυστήματα αποδυναμώνονται από την υπεραλίευση και την ανθρώπινη επίδραση, δημιουργούνται «κενά» που γεμίζουν από τα νέα ξενικά είδη. Αποτέλεσμα είναι να αλλάξει η δομή και η λειτουργία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Δεν είναι όλα τα ξενικά είδη επιβλαβή. Ορισμένα έχουν θετικές επιδράσεις, όμως εκείνα που βλάπτουν τη βιοποικιλότητα και τις ισορροπίες των οικοσυστημάτων θεωρούνται εισβολικά.
Στο Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, οι ερευνητές παράκτιων οικοτόπων καταγράφουν όλο τον χρόνο την εξάπλωση αυτών των ειδών σε διάφορες περιοχές των ελληνικών θαλασσών. Σε αυτή την προσπάθεια η συμμετοχή όλων είναι απαραίτητη:
Αν δείτε ένα ασυνήθιστο ψάρι ή οργανισμό ενώ κολυμπάτε, καταδύεστε ή ψαρεύετε, φωτογραφίστε το και στείλτε την παρατήρησή σας στο Παρατηρητήριο Πολιτών του Αρχιπελάγους στο [email protected]
Κάθε καταγραφή είναι πολύτιμη!
><(((°>
Για να μάθουμε να ζούμε με τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται – αποτέλεσμα του τρόπου ζωής μας – είναι απαραίτητο να γνωρίσουμε τα ξενικά είδη που έχουν πια γίνει κομμάτι της Μεσογείου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Λεοντόψαρο (Pterois miles)
Προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και εξαπλώνεται ραγδαία στη Μεσόγειο!
Χωρίς φυσικούς θηρευτές, ο πληθυσμός του αυξάνεται συνεχώς, επηρεάζοντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Είναι, όμως, ασφαλές για κατανάλωση! Ψαρεύοντας ή καταναλώνοντάς το, βοηθάμε στον έλεγχο του πληθυσμού του και στηρίζουμε τους ψαράδες να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες των θαλασσών μας.
Προσοχή στα δηλητηριώδη αγκάθια στα πτερύγια!
Μακράκανθος αχινός (Diadema setosum)
Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Στις έρευνες του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, τα προηγούμενα χρόνια, είχε καταγραφεί σε ιδιαίτερα υψηλές πυκνότητες — από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 μέτρα βάθος.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού του στην ανατολική Μεσόγειο.
Καλαμάρι Sepioteuthis lessoniana
Το μοναδικό ξενικό είδος καλαμαριού στις θάλασσές μας. Μετανάστευσε μέσω της Διώρυγας του Σουέζ και καταγράφηκε για πρώτη φορά στο Αιγαίο το 2009. Στον Ινδο-Ειρηνικό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά είδη για την παράκτια αλιεία.
Γερμανός (Siganus luridus)
Φυτοφάγο ψάρι που εδώ και δεκαετίες έχει εγκατασταθεί και είναι πλέον κοινό στις ελληνικές θάλασσες. Ανταγωνίζεται τα ιθαγενή φυτοφάγα είδη, όπως η Σάλπα, προκαλώντας υπερβόσκηση φυκών και λιβαδιών Ποσειδωνίας. Είναι πλέον δημοφιλές είδος για κατανάλωση.
Ακανθόπερκα (Sargocentron rubrum)
Νυχτόβιο είδος που τρέφεται με καρκινοειδή και μικρά ψάρια. Εισήλθε στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Η πρώτη του καταγραφή από ερευνητές του Αρχιπελάγους έγινε το 2004 στα βόρεια Δωδεκάνησα.
Pempheris rhomboidea
Νυχτόβιο, μικρόσωμο είδος ψαριού που σχηματίζει κοπάδια σε σπηλιές και βγαίνει τη νύχτα για να τραφεί με πλαγκτόν. Το εντοπίζουμε σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου αλλά λίγα είναι ακόμα γνωστά για την εξάπλωσή του και τον ρόλο του στο οικοσύστημα.
