Παρότι οι ευρωεκλογές αναδεικνύουν τους εκπροσώπους των πολιτών σε επίπεδο ΕΕ, ο τρόπος οργάνωσής τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι μόνο τα εθνικά πολιτικά κόμματα εμφανίζονται στα ψηφοδέλτια και ότι η ηλικία ψήφου και ο τρόπος ψηφοφορίας διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Η επιτροπή συνταγματικών υποθέσεων του Κοινοβουλίου ετοίμασε πρόταση που στοχεύει να μεταρρυθμίσει τον εκλογικό νόμο της ΕΕ και θέτει κοινά πρότυπα για την οργάνωση των ευρωπαϊκών εκλογών.
Η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία μετατροπής των ευρωπαϊκών εκλογών σε μια “ενιαία ευρωπαϊκή εκλογή […] αντί για 27 ξεχωριστές εθνικές εκλογές, όπως ισχύει σήμερα”.
Υπερεθνικά ψηφοδέλτια και κορυφαίοι υποψήφιοι
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν την καθιέρωση μιας εκλογικής περιφέρειας σε επίπεδο ΕΕ για την εκλογή 28 ευρωβουλευτών εκτός των ευρωβουλευτών που εκλέγονται σε εθνικές ή τοπικές περιφέρειες
Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα ή οι συνασπισμοί εθνικών κομμάτων θα μπορούν να προτείνουν υπερεθνικά ψηφοδέλτια των οποίων επικεφαλής θα είναι ο προτιμώμενος υποψήφιος για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής. Η συμπερίληψη υποψηφίων από μικρά, μεσαία και μεγάλα κράτη στοχεύει επίσης να διασφαλίσει γεωγραφική ισορροπία.
Η πρόταση τονίζει δε ότι οι κορυφαίοι υποψήφιοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα όλοι οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ψηφίζουν για τον προτιμώμενο υποψήφιο για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής.
Παρόμοια πρόταση για την καθιέρωση υπερεθνικών ψηφοδελτίων υποβλήθηκε πριν τις ευρωεκλογές του 2019, χωρίς ωστόσο να λάβει την υποστήριξη των αρχηγών των κρατών μελών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Σε συνάντηση τον Φεβρουάριο του 2018, είπαν ότι θα επανέλθουν στο ζήτημα αυτό «στο μέλλον, πριν από τις ευρωεκλογές του 2024».
Το 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρότεινε τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ως κορυφαίο υποψήφιο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), της πολιτικής ομάδας που έλαβε τις περισσότερους ψήφους, για το αξίωμα του/της προέδρου της Επιτροπής. Ωστόσο, το 2019 οι ηγέτες της ΕΕ δεν ακολούθησαν την ίδια διαδικασία.
Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, η καθιέρωση εκλογικής περιφέρειας σε επίπεδο ΕΕ θα ενίσχυε την ευρωπαϊκή δημοκρατία και θα νομιμοποιούσε περαιτέρω την εκλογή του/της προέδρου της Επιτροπής.
Η καθιέρωση υπερεθνικών ψηφοδελτίων κατατέθηκε προτάθηκε επίσης από ομάδα Ευρωπαίων πολιτών της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
Κοινές διατάξεις για τις εκλογές
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν να οριστεί η Ημέρα της Ευρώπης (9η Μαΐου) ως κοινή ημέρα των ευρωπαϊκών εκλογών. Σήμερα, οι εκλογές διεξάγονται από την Πέμπτη έως την Κυριακή, σύμφωνα με τις εθνικές παραδόσεις κάθε χώρας.
Η πρόταση στοχεύει στον εναρμονισμό του ορίου ηλικίας για το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισότητα και να αποφευχθούν οι διακρίσεις. Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι το κατώτατο όριο ηλικίας θα πρέπει να οριστεί στα 16 έτη και ότι η ελάχιστη ηλικία του εκλέγεσθαι θα πρέπει να οριστεί στα 18 έτη.
Ειδική διαδικασία για την τροποποίηση των κανόνων ψηφοφορίας
Η αναθεώρηση του ευρωπαϊκού εκλογικού νόμου απαιτεί ειδική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζει την πρόταση. Το Συμβούλιο μπορεί στη συνέχεια να την τροποποιήσει και πρέπει να υιοθετήσει το κείμενο
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταρτίζει την πρόταση. Το Συμβούλιο θεσπίζει τις αναγκαίες διατάξεις, αποφασίζοντας ομόφωνα και μετά από την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι διατάξεις αυτές τίθενται σε ισχύ μετά την έγκρισή τους από όλα τα κράτη μέλη.
