Είναι αξιοσημείωτο ότι φέτος το χειμερινό ηλιοστάσιο θα συμπέσει, για πρώτη φορά, τόσο με ένα εξαιρετικά σπάνιο “φιλί” των πλανητικών γιγάντων Δία και Κρόνου στον ουρανό της Γης, όσο και με την κορύφωση της τελευταίας βροχής διαττόντων του έτους, των Αρκτίδων.
Τι είναι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο (Winter Solstice στα αγγλικά) είναι όρος της αστρονομίας που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει μια συγκεκριμένη στιγμή του έτους, όταν ο ήλιος βρίσκεται στη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση νοτίως του ισημερινού. Ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για να χαρακτηρίσει το αντίστοιχο σημείο από τη μεγαλύτερη δυνατή απόκλιση της εκλειπτικής (εκλειπτική= ο μεγάλος κύκλος που γράφει η Γη κατά την περιφορα της γύρω από τον Ήλιο) από τον ουράνιο ισημερινό.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει κάθε χρόνο στο Βόρειο Ημισφαίριο της Γης στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου (21 Δεκεμβρίου 2020), οπότε παρατηρείται η μικρότερη ημέρα του χρόνου και ορίζεται ως η επίσημη έναρξη του χειμώνα. Αντίστροφα, στο Νότιο Ημισφαίριο παρατηρείται η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου και ορίζεται ως η επίσημη έναρξη του καλοκαιριού.
Απόψε, το βράδυ του ηλιοστασίου και το πρώτο του χειμώνα, καθώς και τα αμέσως επόμενα θα είναι τα μεγαλύτερα του έτους σε διάρκεια. Αντίστροφα, στο νότιο ημισφαίριο θα αρχίσει το καλοκαίρι, με τη διάρκεια της μέρας να βρίσκεται στο αποκορύφωμά της.
Όταν ο Ήλιος περνά το χειμερινό ηλιοστάσιο, αρχίζει και πάλι να ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά στον ουρανό, με αποτέλεσμα η ημέρα να κερδίζει ξανά το χαμένο “έδαφος”, μέχρι να έρθει η ισημερία, οπότε το φως και το σκοτάδι έχουν πάλι σχεδόν ίση διάρκεια.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο δεν “πέφτει” πάντα την ίδια ημερομηνία, αλλά κυμαίνεται μεταξύ της 20ής και της 23ης Δεκεμβρίου, με πιο πιθανές ημερομηνίες την 21η και την 22α.
Το σπάνιο ουράνιο “φιλί” Δία και Κρόνου
Σύμφωνα με τη NASA, στις 21/12 οι μεγάλοι πλανήτες Δίας και Κρόνος θα πλησιάσουν τόσο πολύ ο ένας τον άλλο, που φαίνονται σχεδόν να αγγίζονται και να “φιλιούνται”, μοιάζοντας με διπλό πλανήτη. Το θεαματικό αυτό αστρονομικό φαινόμενο, που ονομάσθηκε και “Μεγάλη Σύζευξη”, είναι η πρώτη φορά που θα συμβεί στο γήινο νυχτερινό ουρανό εδώ και αιώνες. Στην πραγματικότητα βέβαια ο Κρόνος θα βρίσκεται τουλάχιστον 730 εκατομμύρια χιλιόμετρα πίσω από τον Δία, ο οποίος θα απέχει 890 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη.
Σύμφωνα με το Sky & Telescope, ο Κρόνος θα φαίνεται με κιάλια ή και με γυμνά μάτια πάνω δεξιά από τον φωτεινότερο Δία, ενώ ορατοί θα είναι επίσης με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο τέσσερις μεγάλοι δορυφόροι του Δία και τουλάχιστον ένας του Κρόνου, συνολικά επτά ουράνια σώματα, σε κατεύθυνση νοτιοδυτική.
Οι προσεγγίσεις των δύο πλανητών -όπως φαίνονται από τον δικό μας πλανήτη – είναι σχετικά αραιές, καθώς συμβαίνουν κάθε 20 περίπου χρόνια. Όμως η φετινή σύζευξη είναι ξεχωριστή, επειδή Δίας και Κρόνος θα φαίνονται ότι έρχονται τόσο κοντά. Σύμφωνα με μία εκτίμηση, την τελευταία φορά που μπορούσαν οι άνθρωποι να δουν κάτι παρόμοιο, ήταν το 1623, όταν ακόμη ζούσε ο Γαλιλαίος, ενώ η προηγούμενη φορά ήταν το 1226 εν μέσω Μεσαίωνα.
Τα σπάνια περιοδικά “ραντεβού” των δύο μεγάλων αέριων πλανητών οφείλονται στις αταίριαστες τροχιές τους. Ο Δίας, ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, χρειάζεται σχεδόν 12 γήινα χρόνια για μια πλήρη περιφορά περί τον Ήλιο, ενώ ο Κρόνος σχεδόν 30. Επιπλέον, οι δύο γίγαντες κινούνται σε τροχιές με διαφορετική κλίση πέριξ του μητρικού μας άστρου, κάτι που επίσης καθιστά πιο δύσκολη τη σύζευξή τους.
Οι δύο πλανήτες προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο στον ουρανό της Γης ήδη από φέτος το καλοκαίρι και στις 21 Δεκεμβρίου θα τους χωρίζει φαινομενικά μόνο το ένα πέμπτο της διαμέτρου της Σελήνης.
Για περίπου πέντε μέρες πριν και μετά την 21η Δεκεμβρίου οι δύο πλανήτες θα φαίνονται να απέχουν μεταξύ τους μια απόσταση το πολύ όσο η διάμετρος της Σελήνης. Η επόμενη σύζευξη του Δία και του Κρόνου θα γίνει τον Μάρτιο του 2080, ενώ κάτι ανάλογο δεν θα ξανασυμβεί έως το 2400.
Η “βροχή” των Αρκτίδων
Το αποψινό ουράνιο πανηγύρι συμπληρώνουν οι Αρκτίδες, οι οποίες είναι μια βροχή διαττόντων (μετεώρων) που διαρκεί ετησίως περίπου από τις 17 έως και τις 25 ή 26 Δεκεμβρίου. Το ακτινοβόλο σημείο τους βρίσκεται κοντά στον αστέρα β Μικράς Άρκτου (Κοτσάμπ) στον αστερισμό της Μικράς Άρκτου. Προκαλούνται από τον κομήτη 8P / Τατλ.
Ας σηκώσουμε λοιπόν τα μάτια ψηλά στον ουρανό απόψε. Θα δούμε ένα σπάνιο φαινόμενο και σίγουρα θα αισθανθούμε καλύτερα!
