- Ψήφισμα του ΕΚ για την προστασία της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλα τα κράτη μέλη
- «Θεσμικά ανεπαρκής» η ΕΕ όσον αφορά την οπισθοδρόμηση ως προς τις ιδρυτικές της αξίες
- Πρόταση του Κοινοβουλίου με προληπτικές και διορθωτικές πτυχές
ε ψήφισμά του που εγκρίθηκε την Τετάρτη με 521 ψήφους υπέρ, 152 κατά και 21 αποχές, το Κοινοβούλιο προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού της ΕΕ για την προστασία και την ενίσχυση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ανάγκη για έναν αποτελεσματικό μηχανισμό
Το κείμενο επαναλαμβάνει τις ανησυχίες των ευρωβουλευτών για «την άνοδο και εδραίωση αυταρχικών και ανελεύθερων τάσεων», φαινόμενο που επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο λόγω του κορονοϊού, καθώς και για «τη διαφθορά, την παραπληροφόρηση και την κυριαρχία ιδιωτικών συμφερόντων» σε αρκετές χώρες της ΕΕ. Αναφέρει επίσης ότι η ΕΕ στερείται τα αναγκαία εργαλεία για να αντιμετωπίσει την «άνευ προηγουμένου και κλιμακούμενη κρίση των ιδρυτικών της αξιών» και επισημαίνει την αδυναμία του Συμβουλίου να σημειώσει ουσιαστική πρόοδο στο πλαίσιο των εν εξελίξει διαδικασιών του άρθρου 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), γεγονός το οποίο «καθιστά δυνατή τη συνεχιζόμενη απόκλιση».
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν τη θέσπιση ενός μηχανισμού που θα δρα στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων και θα εφαρμόζεται ισότιμα, αντικειμενικά και δίκαια σε όλα τα κράτη μέλη, με παράλληλη τήρηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Στόχος του θα είναι να προστατεύει αποτελεσματικά την έννομη τάξη της ΕΕ, τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών της και τη διεθνή αξιοπιστία της, που έχουν κινδυνεύουν λόγω της απόκλισης από τις αξίες του άρθρου 2 της ΣΕΕ.
Διοργανική συμφωνία για έναν «ετήσιο κύκλο παρακολούθησης των αξιών της Ένωσης»
Ο νέος «ετήσιος κύκλος παρακολούθησης» πρέπει να περιλαμβάνει προληπτικά και διορθωτικά στοιχεία βάσει συστάσεων που θα εκδίδονται ανά χώρα, οι οποίες θα περιέχουν χρονοδιαγράμματα και δεσμευτικούς στόχους συνδεδεμένους με συγκεκριμένα μέτρα σε περίπτωση μη τήρησής τους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η κίνηση των διαδικασιών που προβλέπονται στο άρθρο 7 της ΣΕΕ, οι διαδικασίες επί παραβάσει, αλλά και η δημοσιονομική αιρεσιμότητα (δηλ. η αναστολή ή μείωση της χρηματοδότησης από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό), όταν αυτή θεσπιστεί. Στόχος της πρότασης του Κοινοβουλίου είναι να ενοποιήσει και να αντικαταστήσει τους υφιστάμενους μηχανισμούς, όπως για παράδειγμα την πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου.
Δηλώσεις
«Η πρότασή μας αντικαθιστά και συμπληρώνει τα διάφορα εργαλεία που αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά, εισάγοντας στη θέση τους τον ενιαίο ετήσιο κύκλο παρακολούθησης. Τυχόν αποτυχία στην αντιμετώπιση σοβαρών ζητημάτων που εντοπίζονται στο πλαίσιο αυτό θα μπορεί να οδηγεί στη λήψη συγκεκριμένων διορθωτικών μέτρων. Ιδίως όταν τα μέτρα συνδεθούν με δημοσιονομικές επιπτώσεις, θα είναι πιο αποτελεσματικά από το υφιστάμενο καθεστώς, το οποίο στερείται συνοχής. Η σύναψη μιας συμφωνίας μεταξύ των θεσμών της ΕΕ για το θέμα αυτό θα στείλει σαφές μήνυμα ότι η ΕΕ παίρνει στα σοβαρά την προστασία των θεμελιωδών αρχών της», δήλωσε ο εισηγητής Michal Šimečka (Renew, Σλοβακία).
Επόμενα βήματα
Οι ευρωβουλευτές αναμένουν την υποβολή πρότασης από την Επιτροπή, με βάση το παρόν ψήφισμα.
Σχετικές πληροφορίες
Το Κοινοβούλιο έχει ζητήσει από το 2016 τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού για την προστασία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Από το 2018 επιμένει ότι το σχετικό νέο εργαλείο θα πρέπει να συνδέεται με την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, όταν ένα κράτος μέλος αποτυγχάνει κατ’ εξακολούθηση να σεβαστεί το κράτος δικαίου. Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο αποτελεί επίσης έναν ήδη υπάρχοντα μηχανισμό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο.
