Ο μήνας Οκτώβριος έχει καθιερωθεί διεθνώς ως μήνας πρόληψης και ενημέρωσης γύρω από τον καρκίνο του μαστού με στόχο την ευαισθητοποίηση για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και τη θεραπεία. Για το ζήτημα αυτό συνομιλήσαμε με την κυρία Νατάσα Παζαΐτη, μία κορυφαία γιατρό στο πεδίο της χειρουργικής του μαστού, η οποία από το μεγάλο απόθεμα της κλινικής εμπειρίας της μας διαφώτισε γύρω από μία σειρά κρίσιμων ζητημάτων.
Η γιατρός–χειρουργός Νατάσα Παζαΐτη, με εκτενή εμπειρία στον χώρο της χειρουργικής μαστού, είναι μία από τους πιο καταρτισμένους γιατρούς–χειρουργούς στην Ελλάδα.
Ξεκίνησε με σπουδές στο τμήμα Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από όπου και αποφοίτησε το 2004. Πήρε την ειδικότητά της στη Γενική Χειρουργική από την Α΄ Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Γενικού Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών. Εκπαιδεύτηκε στην Ογκοπλαστική και Επανορθωτική Χειρουργική του μαστού στο St. Thomas Hospital του King’s College του Λονδίνου στο Τμήμα Πλαστικής Χειρουργικής και στις παθήσεις και στη Χειρουργική Μαστού στη Μονάδα Μαστού του Guys’ Hospital του King’s College και συνέχισε την εκπαίδευσή της στην αποκατάσταση συμπλέγματος θηλής θηλαίας άλω με ‘micropigmentation’ στο Finishing Touches Group της Μεγάλης Βρετανίας. Η εξειδίκευσή της πιστοποιήθηκε με το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Χειρουργικής Μαστού από το European Board of Breast Surgery.
Έχει τεράστια εμπειρία στη διαγνωστική και επεμβατική χρήση υπερήχων μαστού και είναι η μοναδική στην Ελλάδα και από τους λίγους χειρουργούς στον κόσμο που έλαβε πιστοποίηση για την χρησιμοποίηση υπερήχων μαστού από το North Bristol NHS Trust–Southmead Hospital.
Έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων διαγνωστικής προσέγγισης και χειρουργικής του Μαστού στην Αθήνα, το Μιλάνο και το Παρίσι και έχει εκπαιδευτεί στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική στο University of Dundee και στο European Institute of TeleSurgery στο Στρασβούργο.
Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στη Μονάδα Μαστού της Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών, Υπεύθυνη του Κέντρου Μαστού στη Γυναικολογική Κλινική Embio Medical Center, Επιστημονική Υπεύθυνη της Μονάδας Μαστού στη Βιοκλινική Αθηνών και Διευθύντρια του Τμήματος Μαστού της Αθηναϊκής Κλινικής. Σήμερα είναι Διευθύντρια της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας και Αποκατάστασης Μαστού στο Metropolitan General.
Έχει δημοσιεύσει πληθώρα μελετών σε θέματα της ειδικότητάς της, ενώ έχει συμμετάσχει ως ομιλήτρια σε πολλά ιατρικά συνέδρια και επιστημονικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ακολουθεί το κείμενο της συζήτησής μας:
Τι ήταν αυτό που σας έστρεψε προς την ιατρική επιστήμη και ειδικότερα προς τη μελέτη του γυναικείου μαστού;
Η επιλογή να σπουδάσω Ιατρική έγινε για να εμβαθύνω τις γνώσεις μου στις ανώτερες φλοιϊκές λειτουργίες του εγκεφάλου, της μνήμης και της μάθησης, που ήταν και το πεδίο έρευνας στα πλαίσια του διδακτορικού μου στο τμήμα Φυσιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η επαφή με τους ασθενείς στα κλινικά, πλέον, μαθήματα, μετά το τρίτο έτος των σπουδών, άλλαξε τελείως την πορεία της ζωής μου. Η μαγεία της διάγνωσης της νόσου και η φροντίδα και θεραπεία του ασθενή έδωσαν τον πιο σημαντικό σκοπό στην επαγγελματική ζωή μου. Η εμπειρία που βίωσα με την ασθένεια της μητέρας μου από μεταστατικό καρκίνο του μαστού ήταν καταλυτική στην απόφαση να ασχοληθώ με τον καρκίνο του μαστού. Η επαφή με τις γυναίκες ασθενείς στο χειρουργείο, αλλά και στο ιατρείο μαστού, κατά τη διάρκεια της χειρουργικής ειδικότητας, παγίωσαν την απόφαση αυτή. Από την αρχή της ειδικότητας, είχα αφοσιωθεί στη μελέτη και θεραπεία των παθήσεων του μαστού, αλλά και στην υποστήριξη των γυναικών με καρκίνο του μαστού.
Πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ψυχολογία στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού; Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιο παράδειγμα από την πολυετή εμπειρία σας;
Η διάγνωση και η διαδικασία της θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού έχει σημαντική επίπτωση στην ψυχολογία της γυναίκας. Οι αλλαγές στην εικόνα του σώματος, η πιθανότητα να μειωθεί η ικανότητα των νέων γυναικών να αποκτήσουν παιδί, η πρόωρη εμμηνόπαυση, μπορεί να επηρεάσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους και να δημιουργήσουν σύνθετα συναισθηματικά και υπαρξιακά ζητήματα. Ο φόβος επανεμφάνισης του καρκίνου του μαστού, καθώς και το άγχος και η κατάθλιψη, είναι μόνο μερικές από τις συναισθηματικές επιπτώσεις που αναφέρουν οι γυναίκες που νοσούν. Γι’ αυτό ο καρκίνος του μαστού είναι μία νόσος που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο βιολογικά, αλλά ολιστικά. Οι γυναίκες που δέχονται συναισθηματική υποστήριξη από τη θεραπευτική ομάδα βιώνουν καλύτερα τη θεραπεία και ξεπερνούν ευκολότερα τον φόβο και το άγχος που δημιουργεί η νόσος. Η συμπαράσταση της οικογένειας διαδραματίζει έναν καθοριστικό ρόλο. Η ίδια η ασθένεια γίνεται ευκαιρία να έλθει η οικογένεια πιο κοντά, να μοιραστεί σκέψεις και συναισθήματα, να επαναπροσδιορίσει και να ιεραρχήσει προτεραιότητες. Η δύναμη που αποκτά μία γυναίκα ασθενής από το οικογενειακό φρούριο είναι ανίκητη. Πολλές φορές, η ασθένεια γίνεται αφορμή να κοιτάξουμε βαθιά στην ψυχή
μας, να ανακαλύψουμε και πάλι τον εαυτό μας, να αναγνωρίσουμε πτυχές της προσωπικότητάς μας και ενδιαφέροντα που τα είχαμε κρυμμένα και καταπιεσμένα ως ασήμαντα και να τα αξιοποιήσουμε. Η ασθένεια γίνεται τότε μία αφορμή να αγαπήσουμε ξανά τον εαυτό μας, να τον αλλάξουμε και να ζήσουμε μία ζωή, όπως την είχαμε ονειρευτεί παιδιά.
Έχω μία νέα γυναίκα ασθενή με μεταστατικό καρκίνο του μαστού εδώ και 10 χρόνια που έχασε και τον σύντροφό της από καρκίνο και αυτό της έδωσε δύναμη και πίστη στη ζωή. Κι ενώ δούλευε στην κουζίνα ενός ξενοδοχείου, παράτησε τη δουλειά της και πραγματοποίησε το όνειρό της να γίνει συγγραφέας. Έχει γράψει τρία εκπληκτικά βιβλία, αρθρογραφεί, έχει αποκτήσει πολλούς καινούργιους και καλούς φίλους. Έχει συμφιλιωθεί με τη νόσο της, την έχει αφήσει πίσω και ακολουθεί το δρόμο που πηγαίνει τη ζωή της μπροστά.
Βλέπετε να έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας μια κουλτούρα πρόληψης όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού;
Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από ότι στις περισσότερες άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τον Καρκίνο (ECIS). Διαθέτουμε τα περισσότερα διαγνωστικά κέντρα για απεικονιστικούς ελέγχους και από το 2022 ξεκίνησαν τα κρατικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου που προσφέρουν δωρεάν μαστογραφία σε γυναίκες ηλικίας 45- 74 ετών. Είναι αλήθεια ότι κάθε χρόνο ολοένα και περισσότερες γυναίκες ενημερώνονται και ευαισθητοποιούνται μέσα από εκδηλώσεις, άρθρα, ενημερωτικές εκπομπές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, για τη σημασία της πρόληψης του καρκίνου του μαστού. Υπάρχει, όμως, ακόμα δρόμος να διανύσουμε μέχρι να
γίνει συνείδηση στις γυναίκες ότι από νεαρή ηλικία θα πρέπει να φροντίζουν την υγεία του μαστού τους. Άλλοτε η άγνοια, άλλοτε η κακή πληροφόρηση και συχνά ο φόβος της διάγνωσης ενός καρκίνου, τις κρατάει μακριά από τις προληπτικές εξετάζεις. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε περισσότερες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού σε προχωρημένο στάδιο γι’ αυτό και η θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού μειώνεται με αργότερους ρυθμούς στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κι ενώ ζούμε σε μία μεσογειακή χώρα με ωραίο κλίμα και καλής ποιότητας προϊόντα διατροφής, δεν έχουμε ακόμη κουλτούρα υγιεινού τρόπου ζωής, για να μειώσουμε τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στατιστικά είμαστε από τις χώρες με περισσότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, με τους περισσότερους καπνιστές, με λιγότερη φυσική δραστηριότητα, λιγότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και το 55% του πληθυσμού υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Πόσο χρήσιμη, κατά την εκτίμησή σας, μπορεί να φανεί στην έρευνα και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού η τεχνητή νοημοσύνη;
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει φέρει μία επανάσταση στην απεικόνιση του καρκίνου του μαστού ενισχύοντας την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα της έγκαιρης ανίχνευσης και διάγνωσης, τον εντοπισμό αλλοιώσεων υψηλού κινδύνου και την πρόβλεψη πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Έχει ήδη προστεθεί ως εφαρμογή σε όλες τις σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους που είναι διαθέσιμες σήμερα: στη μαστογραφία, στην ψηφιακή τομοσύνθεση, στον υπέρηχο, στη μαγνητική μαστογραφία και στο PET CT με στόχο τη βελτίωση της ευαισθησίας και της ειδικότητας στη διάγνωση. Επιπλέον, βοηθά στη
σταδιοποίηση του καρκίνου, στην αναγνώριση του μοριακού υποτύπου, στην ανάλυση της γονιδιακής έκφρασης του καρκίνου του μαστού, παρέχοντας πληροφορίες για τους μηχανισμούς ανάπτυξής του, δίνοντας τη δυνατότητα η θεραπεία του κάθε ασθενή να εξατομικεύεται. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον σε όλες τις επιστήμες. Ωστόσο, απαιτείται ακόμη χρόνος για τη συλλογή πολλών δεδομένων, προκειμένου να αποκτήσει πλήρη αξιοπιστία και να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στην κλινική πράξη. Η τεχνητή νοημοσύνη ήλθε για να βοηθήσει τον επιστήμονα άνθρωπο και όχι να τον αντικαταστήσει. Δημιουργήθηκε από τη συλλογική γνώση και αναμένεται να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία όχι μόνο
του καρκίνου του μαστού αλλά όλων των ασθενειών.
Ποια φράση νοηματοδοτεί την καθημερινότητά σας;
Η καθημερινότητα μου ως ιατρού–χειρουργού μαστού είναι ο προληπτικός έλεγχος των γυναικών και η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Κάθε μέρα εξετάζω δεκάδες γυναίκες με την αγωνία να καταφέρω να διαγνώσω τον πιο μικρό καρκίνο. Αναζητώ το πιο μικρό σημάδι, για να χαρίσω τη μεγαλύτερη ελπίδα. Όταν χειρουργώ μία γυναίκα δεν κοιτάζω μόνο τον μαστό της αλλά βλέπω την ίδια, τη ζωή της, το μέλλον της. Η φράση, λοιπόν, που νοηματοδοτεί την καθημερινότητά μου: «Να προλαβαίνεις τον καρκίνο σημαίνει να προστατεύεις τη ζωή».
Αριστέα Κοντόζογλου
Δημοσιογράφος
